Έρευνες

Interpol: Οι “ερυθρές αγγελίες”, οι καταζητούμενοι και οι πολιτικές διώξεις

Ο Χάρης Καρανίκας εξηγεί πως χώρες χρησιμοποιούν το σύστημα των αστυνομικών σωμάτων για τον εντοπισμό πολιτικών αντιπάλων με στόχο την “εξουδετέρωση” τους.

Του Χάρη Καρανίκα

Πρόκειται για ένα σύστημα που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, εκτός των αρμόδιων Αρχών επιβολής του νόμου: οι «Ερυθρές αγγελίες» της Ιντερπόλ, οι οποίες ειδοποιούν τα αστυνομικά σώματα των 196 χωρών μελών της, για καταζητούμενους.

Σκοπός του συστήματος αυτού είναι να βοηθήσει τις Αρχές στο κυνήγι δολοφόνων και εγκληματιών πολέμου, διακινητών και εμπόρων ναρκωτικών, παιδοβιαστών - μέχρι και λαθροθήρων προστατευόμενων ειδών.

Ωστόσο, εδώ και τουλάχιστον μία δεκαπενταετία, χώρες με όχι και τόσο δημοκρατικά καθεστώτα, φαίνεται ότι δεν χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο σύστημα ειδοποιήσεων αποκλειστικά και μόνο για σκοπούς επιβολής του νόμου, αλλά για να διώκουν πολιτικούς αντιπάλους και “αντικαθεστωτικούς”, χρησιμοποιώντας κατασκευασμένες κατηγορίες στις ερυθρές αγγελίες που στέλνουν στην Ιντερπόλ.

Το 2010, η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), η οργάνωση που έγινε γνωστή για τις αποκαλύψεις των Panama Papers και αρκετών ακόμα διασυνοριακών ερευνών, ανέλυσε ένα “στιγμιότυπο” των ερυθρών αγγελιών της Interpol , όπως αυτές είχαν δημοσιευθεί στις 10 Δεκεμβρίου εκείνης της χρονιάς. Περιελάμβανε 7.622 Ερυθρές Αγγελίες και το ένα τέταρτο αυτών ήταν από χώρες με αυστηρούς περιορισμούς στα πολιτικά δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες. Περίπου οι μισές προέρχονταν από χώρες που κρίθηκαν διεφθαρμένες από διεθνείς παρατηρητές διαφάνειας.

Ανάμεσα στις χώρες που φαίνεται να έχουν κάνει κατάχρηση του συστήματος περιλαμβάνονταν η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν, η Βενεζουέλα, η Λιβύη και κάποιες ακόμα. Η Ρωσία τότε εμφανιζόταν να είναι η τέταρτη “δύναμη” στην αποστολή ερυθρών αγγελιών στην Ιντερπόλ, από τις χώρες που εμφανίζονταν να στέλνουν τις περισσότερες αγγελίες.

Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει: σε στιγμιότυπο του συγκεκριμένου συστήματος ειδοποιήσεων στις 7 Οκτωβρίου 2024, φαίνεται ότι πλέον ότι η Ρωσία έχει καταστεί πρώτη “δύναμη”. Συγκεκριμένα, από τις 6.701 ερυθρές αγγελίες που είχαν δημοσιευθεί οι 3.206 -περίπου οι μισές δηλαδή- αφορούσαν άτομα που καταζητούνταν από την Ρωσία.

Το 2010, κατά τη διάρκεια της έρευνας του ICIJ, είχε προκύψει ότι δεν υπήρχε τρόπος να γνωρίζει κανείς πόσο αποτελεσματικοί ήταν οι έλεγχοι της Ιντερπόλ σε πολιτικά υποκινούμενες ερυθρές αγγελίες που έστελναν τα κράτη. Η Ιντερπόλ δεν παρείχε τότε στοιχεία για τον αριθμό των ειδοποιήσεων που απορρίπτονταν λόγω “πολιτικών κινήτρων”, ενώ το μόνο στοιχείο που θα έδινε τότε το γραφείο Τύπου της είναι ότι περίπου το 3% των υποθέσεων παραπέμπονται στους δικηγόρους της για επανεξέταση. Δεν διευκρινίστηκε όμως ποτέ πόσες από αυτές επί της ουσίας απορρίφθηκαν. 

Το ίδιο περίπου ποσοστό των υποθέσεων φέρεται να προβληματίζει την Ιντερπόλ αρκετά χρόνια μετά.

Όπως παραδέχθηκε ο επικεφαλής της Γιούγκεν Στοκ σε συνέντευξή του στο Reuters τον Νοέμβριο του 2023, “έχουμε ένα μικρό ποσοστό, ίσως 2%, 3% δύσκολων ειδοποιήσεων.

Η συντριπτική πλειοψηφία αφορά δολοφόνους, βιαστές, λαθρέμπορους ναρκωτικών", είπε. Ενώ κάθε ερυθρά αγγελία ελέγχεται για να διασφαλιστεί ότι δεν παραβιάζει τους κανόνες που απαγορεύουν τη χρήση της Ιντερπόλ για πολιτικές, θρησκευτικές ή φυλετικές διώξεις, ο έλεγχος δεν είναι αλάνθαστος.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το 2022, το ποσοστό των ερυθρών αγγελιών που εξετάστηκε και απορρίφθηκε ανήλθε σε περίπου 1,2% επί του συνόλου των ειδοποιήσεων που στάλθηκαν στο σύστημα εκείνη τη χρονιά. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι εντοπίστηκαν σε όλες τις απορριφθείσες πολιτικά κίνητρα, καθώς θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που παραβιάζουν τους κανονισμούς της Ιντερπόλ, όπως για παράδειγμα η αποστολή ερυθράς αγγελίας για αστική και όχι για ποινική υπόθεση. Όμως, το συγκεκριμένο ποσοστό, μπορεί να βρίσκεται αρκετά κοντά στον αριθμό των υποθέσεων που χαρακτηρίζονται ως πολιτικά υποκινούμενες. Και αν περίπου ένας στους 100 είναι θύμα πολιτικής δίωξης, και εντοπίζεται από τους ελέγχους της Ιντερπόλ, πόσες μπορεί να είναι οι πολιτικές υποθέσεις που ξεφεύγουν και τελικά περνούν στο σύστημα;

Ιδίως στην περίπτωση της Ρωσίας δεν είναι λίγες: Μόνο για τον Μπιλ Μπράουντερ, τον αμερικανό χρηματοοικονομικό σύμβουλο που μαζί με τον δικηγόρο του Σεργκέι Μαγκνίτσκι αποκάλυψε μία τεράστια υπόθεση διαφθοράς ρώσων κυβερνητικών αξιωματούχων, η Ιντερπόλ φέρεται να χρησιμοποιήθηκε οκτώ φορές από την Ρωσία για να τον συλλάβει μέσω του συστήματος των ερυθρών αγγελιών. Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου διαφθοράς ο Μαγκνίτσκι συνελήφθη και οδηγήθηκε σε φυλακές της Μόσχας, όπου και πέθανε το 2009.

Ο θάνατος του Μαγκνίτσκι στις ρωσικές φυλακές πυροδότησε κυρώσεις σε αρκετούς Ρώσους που εμπλέκονταν στην υπόθεση και οδήγησε στο γνωστό Global Magnitsky Act, τη νομοθεσία που ψηφίστηκε στις ΗΠΑ για την επιβολή κυρώσεων σε κυβερνητικούς αξιωματούχους ξένων κρατών που καταπατούν ανθρώπινα δικαιώματα, όπως στην περίπτωση του δικηγόρου του Μπράουντερ που πέθανε στη φυλακή.

Οι αποκαλύψεις για την υπόθεση διαφθοράς και η έκταση που έλαβε η υπόθεση Μαγκνίτσκι δεν απέτρεψαν τους Ρώσους από το να εντάξουν το όνομα του Μπράουντερ στις ερυθρές αγγελίες ως καταζητούμενου, αφού καταδικάστηκε ερήμην στη Ρωσία για απάτη. Σε μία επίσκεψή του στην Ισπανία το 2018 ο Μπράουντερ συνελήφθη λόγω ερυθράς αγγελίας, αλλά απελευθερώθηκε, μετά από αναρτήσεις του για τη σύλληψη στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, που έλαβαν μεγάλες διαστάσεις και οδήγησαν στην επανεξέταση της υπόθεσης από την Ιντερπόλ και στην ακύρωση της αγγελίας.

Η Ρωσία επίσης χρησιμοποίησε την Ιντερπόλ για να καταδιώξει τουλάχιστον δώδεκα επιχειρηματίες που συνδέονταν με τον ολιγάρχη Μιχαήλ Χοντορκόφσκι -πολιτικό αντίπαλο του Βλαντιμίρ Πούτιν- και την πρώην πετρελαϊκή του επιχείρηση, τη Yukos. Πολλοί από αυτούς είχαν λάβει πολιτικό άσυλο σε άλλες χώρες. Ένας από αυτούς ήταν και ο Ίλια Κάτσνελσον, πολίτης των ΗΠΑ με ρωσική καταγωγή. Η ναυτιλιακή εταιρεία του Κάτσνελσον συνεργαζόταν με μια ρωσική εταιρεία που σχετίζεται με τη Yukos. Στην προσπάθειά της για να πλήξει τον Χοντορκόφσκι και την Yukos, η Ρωσία κατηγόρησε τον Κάτσνελσον για φοροδιαφυγή, απάτη και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, με τη συμμετοχή της ρωσικής εταιρείας, την οποία όμως δεν κατείχε, δεν διοικούσε και στην οποία δεν είχε καμία επιρροή. Η ερυθρά αγγελία για τον Κάτσνελσον ήταν ενεργή επί πέντε χρόνια και εξαιτίας της πέρασε περίπου δύο μήνες σε μία γερμανική φυλακή υψίστης ασφαλείας. Όταν εξέτασαν την υπόθεσή του στη Γερμανία, αρνήθηκαν να τον εκδώσουν στη Ρωσία, τον απελευθέρωσαν από τη φυλακή και μάλιστα ένοπλοι τον συνόδευσαν σπίτι του για να του προσφέρουν “προστασία από τους Ρώσους”.

Δεν είναι όμως μόνο η Ρωσία. Το 2014, οι ενεργές ερυθρές αγγελίες για Κινέζους υπηκόους που εντοπίζονταν δημοσιευμένες στον ιστότοπο της Ιντερπόλ ήταν 503, ενώ το 2015 αυξήθηκαν σε 608. Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης παρείχαν διάφορα νούμερα όσον αφορά τα αιτήματα ερυθρών αγγελιών της Κίνας, με ένα από αυτά να αναφέρει ότι το 2016 υποβλήθηκαν 612 και μια ανώτερη αξιωματούχος να δηλώνει ότι το 2017, η Κίνα συνεργαζόταν με την Ιντερπόλ για την έκδοση περισσότερων από 200 ειδοποιήσεων ετησίως.

Από τον Οκτώβριο του 2023 έως σήμερα, μόνο 29 κινεζικά αιτήματα εμφανίζονται στη δημόσια βάση δεδομένων της Ιντερπόλ. “Το Πεκίνο πιθανότατα άρχισε να αφαιρεί τις περισσότερες ερυθρές αγγελίες από τον ιστότοπο, ξεκινώντας από το 2017. Η φαινομενική εξαφάνιση των ερυθρών αγγελιών από τη βάση δεδομένων πιθανότατα αντανακλά μια συντονισμένη κυβερνητική προσπάθεια να αποκρύψει αιτήματα από το κοινό, αντί για μια τάση ακύρωσης εκκρεμών ερυθρών αγγελιών ή έκδοσης λιγότερων αιτημάτων”, επισημαίνεται σε έκθεση της Επιτροπής Επιθεώρησης Οικονομίας και Ασφάλειας ΗΠΑ - Κίνας του αμερικανικού κογκρέσου, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2023.

Εμβληματική υπόθεση “χρήσης” της Ιντερπόλ είναι η δίωξη ενός μέλους των Ουιγούρων -μίας μουσουλμανικής μειονότητας στην Κίνα- του Ντολκούν Ίσα, ο οποίος έφυγε από τη χώρα το 1994 με προορισμό την Ευρώπη. Το 1997 η Κίνα εξέδωσε ερυθρά αγγελία που είχε ως αποτέλεσμα να φυλακιστεί τρεις φορές σε τρεις διαφορετικές χώρες έως το 2009, ενώ του απαγορεύτηκε η είσοδος σε άλλη μία. Εν τω μεταξύ όλα αυτά γίνονταν, ενώ η Γερμανία του παρείχε πολιτικό άσυλο από το 2006. Τελικά, η Κίνα απέσυρε την ερυθρά αγγελία για τον Ίσα το 2018, περισσότερο από δύο δεκαετίες αφού είχε εκδοθεί και εξεταστεί από την Ιντερπόλ. Η Κίνα χρησιμοποίησε επίσης το σύστημα για να συλλάβει άλλον Ουιγούρο ακτιβιστή στο Μαρόκο το 2021.

“Η πλειονότητα των ερυθρών αγγελιών δεν είναι δημόσιες, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον προσδιορισμό της κλίμακας στην οποία η Κίνα χρησιμοποιεί αυτό το εργαλείο”, σημειώνεται στην έκθεση της Επιτροπής Επιθεώρησης Οικονομίας και Ασφάλειας ΗΠΑ - Κίνας του αμερικανικού κογκρέσου. Επιπλέον, στην ίδια έκθεση υπονοείται ότι η Κίνα έχει αυξήσει κατά πολύ την “οικονομική” επιρροή της στην Ιντερπόλ - στα στοιχεία που παρατίθενται αναφέρεται ότι το 2019 παρείχε το 3,7% επί του συνόλου των συνδρομών των κρατών-μελών, ενώ το 2023 το ποσοστό αυξήθηκε στο 15,3% επί του συνόλου.

Δεδομένου ότι η Ρωσία σήμερα καταζητεί τους μισούς από το σύνολο των ατόμων στις δημοσιευμένες ερυθρές αγγελίες, και ενώ στο παρελθόν έχει “πιαστεί” να κάνει κατάχρηση του συστήματος, όπως ακριβώς ισχύει και για την Κίνα, γιατί δεν λαμβάνονται ιδιαίτερα μέτρα;

Μία πιθανή απάντηση θα μπορούσε να κρύβεται σε συμπέρασμα έκθεσης της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 2022, όπου αναφέρεται ότι “παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, η διαφάνεια και η λογοδοσία παραμένουν πρόκληση τόσο σε ατομικό όσο και σε οργανωτικό επίπεδο στην Ιντερπόλ, όπως και η έλλειψη των διαθέσιμων στατιστικών πληροφοριών σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος ειδοποιήσεων”.

Η Ιντερπόλ έχει διανύσει πολύ δρόμο για να αποτρέψει την κατάχρηση από τη Ρωσία και άλλους του συστήματος των ερυθρών αγγελιών και δεν μπορεί να κάνει πολλά προς το παρόν για να το βελτιώσει, είπε ο επικεφαλής της υπηρεσίας Γιούργκεν Στοκ στην συνέντευξή του τον Νοέμβριο του 2023 στο Reuters.

“Ίσως η τεχνητή νοημοσύνη να βοηθήσει στο μέλλον”, ανέφερε…

Ειδήσεις σήμερα:

Μεταμόσχευση: Λήπτες οργάνων μολύνθηκαν με HIV

Βοήθησε την γυναίκα του να πεθάνει και τώρα την... κληρονομεί!

Γουέμπλεΐ - Εθνική Ελλάδος: Φίλαθλος πέταξε σαΐτα κι έφτασε μέχρι... τον Μπακασέτα (βίντεο)