Γενικά

Πότε εμφανίστηκαν τα έντομα στη Γη;

Έρευνα που πραγματοποίησαν περισσότεροι από 100 επιστήμονες, μεταξύ των οποίων έλληνες ερευνητές, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα έντομα εμφανίστηκαν πριν από 480 εκ. χρόνια.

Πριν από 480 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκαν τα έντομα στη Γη, σχεδόν παράλληλα με τα πρώτα φυτά στην ξηρά, ενώ έβγαλαν τα πρώτα φτερά τους και μπόρεσαν να πετάξουν, πριν από 406 εκατ. χρόνια, πολύ νωρίτερα από οποιοδήποτε άλλο ζώο.

Η πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα γενετική ανάλυση της εξέλιξης των εντόμων, πραγματοποιήθηκε από 100 επιστήμονες από δέκα χώρες, μεταξύ των οποίων έλληνες ερευνητές. Αναλύθηκαν 1.478 γονίδια από 144 είδη εντόμων και οι ερευνητές κατέληξαν σε συμπεράσματα, που «σπρώχνουν» ακόμη πιο πίσω στο παρελθόν την εμφάνιση των εντόμων.

Έως τώρα υπήρχε η εκτίμηση -με βάση τα ευρήματα των απολιθωμάτων- ότι τα έντομα εμφανίστηκαν πριν από 412 εκατ. χρόνια, όμως η γενετική ανάλυση δείχνει ότι τα πρώτα έντομα έκαναν «ντεμπούτο» πριν από 479 έως 480 εκατ. χρόνια, χωρίς να αποκλείεται να είναι ακόμη πιο παλιά. Οι επιστήμονες δεν έχουν πάντως ιδέα για το πώς έμοιαζαν αυτά τα πρώτα έντομα.

Τα έντομα ήταν από τα πρώτα ζώα που αποίκισαν ευρέως και εκμεταλλεύθηκαν τα οικοσυστήματα της θάλασσας και της στεριάς. Όχι μόνο πέταξαν πρώτα στον αέρα (θα περνούσαν άλλα 200 εκατ. χρόνια για να σηκωθούν στον αέρα τα φτερωτά ερπετά, οι πτερόσαυροι), αλλά ήσαν και τα πρώτα που έζησαν κοινωνικά σε ομάδες δημιουργώντας κοινωνίες. Την εποχή των δεινοσαύρων, ήδη γύρω τους τριγυρνούσε μια πληθώρα (ενοχλητικών) εντόμων, ενώ, όπως ανέφεραν οι επιστήμονες, οι μύγες που ταλαιπωρούσαν τους ανθρώπους των σπηλαίων πριν από 200.000 χρόνια, δεν διέφεραν ιδιαίτερα από τις σημερινές.

Σήμερα ζουν στον πλανήτη μας εκατομμύρια είδη εντόμων, πολλά από τα οποία παίζουν πολύ ευεργετικό ρόλο για τα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη οικονομία (π.χ. κάνοντας επικονίαση των φυτών) και άλλα αρνητικό ρόλο (π.χ. μεταφορά ασθενειών).

Στη μελέτη συμμετείχαν ο καθηγητής Αλέξανδρος Σταματάκης του Ινστιτούτου Θεωρητικών Μελετών της Χαϊδελβέργης και του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καρλσρούης (ο οποίος ανέπτυξε το λογισμικό για την ανάλυση του τεράστιου όγκου των δεδομένων), καθώς επίσης η Πασχαλιά Καπλή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.