Έρευνες

Ρωσία: Το εμπάργκο όπλων, τα “παράθυρα” και οι κυρώσεις σε Έλληνα για προμήθεια ειδών “διπλής χρήσης”

Ο Χάρης Καρανίκας γράφει για το πολυπλόκαμο δίκτυο και τον Έλληνα, σε βάρος του οποίου επιβλήθηκαν πριν από λίγες ημέρες κυρώσεις από τις ΗΠΑ για την προώθηση επικίνδυνου και δυνητικά απαγορευμένου υλικού στην Μόσχα.

Του Χάρη Καρανίκα

30 Οκτωβρίου 2024. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ανακοινώνει κυρώσεις κατά προσώπων και εταιρειών που υποστηρίζουν τη στρατιωτική βιομηχανία της Ρωσίας.

Πρόκειται για μία από τις μαζικότερες αποφάσεις κυρώσεων των τελευταίων χρόνων καθώς σε αυτές περιλαμβάνονται 275 άτομα και οντότητες από 17 διαφορετικές δικαιοδοσίες ανάμεσά τους και οι Ινδία, Κίνα, Ελβετία, Ταϊλάνδη και Τουρκία. “Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί μας θα συνεχίσουμε να αναλαμβάνουμε αποφασιστική δράση σε όλο τον κόσμο για να σταματήσουμε τη ροή κρίσιμων εργαλείων και τεχνολογιών που χρησιμοποιεί η Ρωσία ώστε να διεξάγει τον παράνομο και ανήθικο πόλεμο κατά της Ουκρανίας”, δήλωσε ο αμερικανός αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γουόλι Αντεγιέμο.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η Ρωσία, λόγω των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τότε που εισέβαλε στην Ουκρανία, βασίζεται όλο και περισσότερο σε πολύπλοκα δίκτυα για την προμήθεια κρίσιμων τεχνολογιών, εξαρτημάτων και μηχανημάτων που χρειάζεται για την παραγωγή όπλων. Αυτό περιλαμβάνει και ευαίσθητα είδη διπλής χρήσης: αγαθά και τεχνολογία τα οποία προορίζονται για πολιτική αλλά και στρατιωτική χρήση, συμπεριλαμβανομένων των ειδών που μπορούν να συνδράμουν στην κατασκευή πυρηνικών όπλων ή εκρηκτικών. Από χημικά μέχρι μη επανδρωμένα σκάφη, το εμπόριο ειδών διπλής χρήσης θεωρείται νόμιμο, όμως, αν αυτά πέσουν σε λάθος χέρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για όλους τους λάθος σκοπούς: παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τρομοκρατικές επιθέσεις, χρήση και κατάχρησή τους από αυταρχικά καθεστώτα για να ασκήσουν έλεγχο στον πληθυσμό.

Στο πλαίσιο των νέων κυρώσεων, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ “στόχευσε” κατά 14 εταιρειών και εννέα ατόμων που εδρεύουν στην Τουρκία και που έχουν διευκολύνει την προμήθεια προηγμένων όπλων, εξαρτημάτων και πυρομαχικών που θεωρούνται “ζωτικής σημασίας” για την ενίσχυση της στρατιωτικής εκστρατείας της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας και κρατικών αμυντικών εταιρειών.

Ανάμεσά τους εντοπίζεται ένας Έλληνας υπήκοος, ο Π.Κ., ο οποίος σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι Αμερικανοί συμμετείχε στο “Δίκτυο Sanlitun”, μαζί με έναν Ρώσο, έναν Αμερικανό και έναν Τούρκο υπήκοο. Η εταιρεία Sanlitun, στην οποία επίσης επιβλήθηκαν κυρώσεις, χρησιμοποιείτο για την απόκτηση δυτικών ηλεκτρονικών εξαρτημάτων για Ρώσους πελάτες, συμπεριλαμβανομένων ρωσικών κρατικών αμυντικών εταιρειών. Συγκεκριμένα, ο Π.Κ., σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο, “σχεδίασε ένα περίπλοκο τρόπο εισαγωγής ουσιών για να αποφύγει τις διεθνείς κυρώσεις”, ενώ έχει συνεργαστεί με τον Ρώσο υπήκοο για την “παροχή ανακαινισμένων αεριοστροβίλων στη Ρωσία”.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Π.Κ. απασχολεί τις αμερικανικές Αρχές. Τον Νοέμβριο του 2017, ήταν ανάμεσα στα πέντε άτομα που κατηγορούνταν σε αμερικανικό δικαστήριο για υπόθεση δωροδοκίας αλλοδαπών αξιωματούχων για λογαριασμό της Rolls-Royce και της θυγατρικής της στις ΗΠΑ. Η δίωξη κατά του Π.Κ. έκανε λόγο για συνολικά 19 κατηγορίες όσον αφορά τη συνομωσία για ξέπλυμα χρήματος και την παραβίαση του αμερικανικού νόμου περί διαφθοράς ξένων αξιωματούχων. Στους κατηγορούμενους περιλαμβάνονταν και πρώην στελέχη της Rolls-Royce καθώς και εξωτερικοί συνεργάτες / τεχνικοί σύμβουλοι (σημ: ο ΠΚ ανήκε στους τελευταίους).

Πριν από περίπου δύο δεκαετίες, η εταιρεία AGP (Asia Gas Pipeline) δημιουργήθηκε για να κατασκευάσει έναν αγωγό φυσικού αερίου μεταξύ της Κεντρικής Ασίας και της Κίνας. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο κατά του Π.Κ., αφού η AGP ανέθεσε τον Νοέμβριο του 2009 στη Rolls-Royce ένα συμβόλαιο αξίας περίπου 145 εκατομμυρίων δολαρίων, η Rolls-Royce πραγματοποίησε πληρωμές προμήθειας σε εταιρεία συμφερόντων του Π.Κ. και στη συνέχεια ο Π.Κ. πέρασε ένα μέρος αυτών των πληρωμών προμήθειας στους συνεργάτες του, για να δωροδοκηθεί αξιωματούχος στο Καζακστάν, ο οποίος είχε μεσολαβήσει για να πάρει την ανάθεση η Rolls-Royce. Τα πρώην στελέχη της Rolls-Royce παραδέχθηκαν στο δικαστήριο ότι ήταν ένοχοι σε συνομωσία για να δωροδοκήσουν ξένους αξιωματούχους.

Δέκα μήνες πριν ασκηθεί η δίωξη στον Π.Κ., τον Ιανουάριο του 2017, είχε προηγηθεί μία συμφωνία συμβιβασμού με τη Rolls-Royce, ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων, μετά τις έρευνες που είχαν διεξάγει τα Υπουργεία Δικαιουσύνης και οι αρμόδιες Αρχές σε ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Βραζιλία. Με αυτήν την συμφωνία, η πολυεθνική εταιρεία απέφυγε τις διώξεις από τις εισαγγελείς διαφθοράς στις τρεις προαναφερθείσες χώρες, ωστόσο, όσον αφορούσε τα στελέχη της εταιρείας και τους συνεργάτες τους, αφηνόταν ανοικτό το ενδεχόμενο να μην γλιτώσουν τις δικαστικές περιπέτειες, καθώς η συμφωνία αναβολής δίωξης της Rolls-Royce δεν τους περιελάμβανε. Για να φτάσουν οι Αρχές των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και της Βραζιλίας σε αυτή την συμφωνία με την πολυεθνική εταιρεία, είχαν προηγηθεί πέντε χρόνια ερευνών σε τρεις ηπείρους με ευρήματα που όχι μόνο “έδεναν” τις υποθέσεις δωροδοκίας αλλά περιελάμβαναν “γαργαλιστικές” λεπτομέρειες.

Συγκεκριμένα, στις διώξεις που ασκήθηκαν τελικά προς τα πρόσωπα, αφού η εταιρεία είχε προχωρήσει σε συμβιβασμό, φαίνεται ότι ο Π.Κ. είχε ενεργήσει ως μεσάζων της Rolls-Royce στο Καζακστάν. Από τα στοιχεία που προωθήθηκαν στους εισαγγελείς από τις Αρχές που διενέργησαν την πενταετή έρευνα, φαίνεται ότι ο Π.Κ. και οι συνεργοί του -τρία στελέχη της πολυεθνικής και τρεις τεχνικοί σύμβουλοι- έπαιρναν διάφορα μέτρα, σε περίπτωση που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση, χρησιμοποιώντας κωδικές ονομασίες για τους αξιωματούχους που προσέγγιζαν, προσφέροντάς τους ως αντάλλαγμα χρήματα. Ενδεικτικά στο κατηγορητήριο κατά του Π.Κ. αναφέρεται ότι αποκαλούσαν τον αξιωματούχο του Καζακστάν που θα φρόντιζε η πολυεθνική να κερδίσει διαγωνισμούς για τον αγωγό “Αλεπού” και μάλιστα σε δύο γλώσσες, άλλοτε στα αγγλικά (Mr. Fox) και άλλοτε στα γερμανικά (Fuchs)…

Επιπλέον, αναφέρεται ότι η πρώτη συνάντηση μεταξύ του Π.Κ., ενός άλλου μεσάζοντα για να φτάσουν στον αξιωματούχο και στελέχους της πολυεθνικής πραγματοποιήθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2008 στη Μόσχα. Εκεί φέρεται ότι έγινε η πρώτη συμφωνία μεταξύ του στελέχους και του Έλληνα. Περίπου δύο μήνες αργότερα, μετά από συνάντηση με τον αξιωματούχο του Καζακστάν στο Λονδίνο, ο Π.Κ. σε ηλεκτρονικό μήνυμα προς τους συνεργάτες του, το οποίο περιήλθε στην κατοχή των Αρχών που ερευνούσαν τις υποθέσεις δωροδοκίας, φαίνεται να ξεκαθαρίζει ότι η “Αλεπού” είναι ο “κύριος του παιχνιδιού”, αφήνοντας να εννοηθεί θα υπήρχαν εγγυημένα αποτελέσματα με τη συνεργασία μαζί του. Ωστόσο, στη συνέχεια υπήρξε μία προβληματική κατάσταση που τάραξε κάπως τα νερά: η ομάδα πρότεινε στην “Αλεπού” μίζα 2% επί του ύψους του συμβολαίου που θα κέρδιζε η πολυεθνική και η “Αλεπού” ήθελε 10%. Τελικά, από τις επικοινωνίες μεταξύ των μελών της ομάδας, φαίνεται ότι τα βρήκαν κάπου στη μέση. “Όπως είναι (η κατάσταση), υπάρχουν 6,7 εκατομμύρια στο τραπέζι για τον “Fuchs” και 1,8 εκατομμύρια για εμάς”, αναφέρεται σε μήνυμα του Π.Κ. προς δύο συνεργούς του.

Οι μίζες προς την “Αλεπού” θα όδευαν με την εξής διαδικασία: αφού η πολυεθνική πλήρωνε εταιρεία συμφερόντων του Π.Κ. για υπηρεσίες, τα χρήματα θα προωθούνταν σε τεχνικό σύμβουλο συνεργάτη του Έλληνα και από εκεί στον αξιωματούχο του Καζακστάν. Για τις μεταφορές κεφαλαίων, όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο, χρησιμοποιήθηκαν τραπεζικοί λογαριασμοί σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Σιγκαπούρη, Χονγκ Κονγκ και αλλού, έτσι ώστε να αποκρυφθεί -όσο το δυνατόν- το σχέδιο δωροδοκίας. Κάποια από τα τραπεζικά εμβάσματα που εντόπισαν οι Αρχές που ερευνούσαν τις υποθέσεις δωροδοκίας της πολυεθνικής εταιρείας, φαίνεται ότι διοχετεύθηκαν από τους αγγλικούς τραπεζικούς λογαριασμούς της εταιρείας συμφερόντων Π.Κ. προς λογαριασμούς στις Μπαχάμες, ενώ κάποια κατέληξαν και σε προσωπικό του λογαριασμό στην Ελβετία. Από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο κατηγορητήριο φαίνεται ότι οι Μπαχάμες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στον διαμερισμό των χρημάτων σε διάφορους αποδέκτες.

Από αναζητήσεις σε βάσεις δεδομένων, διαρροές και εταιρικά μητρώα προκύπτει ότι ο Π.Κ. τα τελευταία χρόνια δηλώνει ως διεύθυνση ένα συγκρότημα πολυτελών κατοικιών στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Παλαιότερα φαίνεται ότι βρισκόταν μεταξύ ΗΠΑ και Ιράκ, καθώς εργαζόταν για λογαριασμό αμερικανικής θυγατρικής πολυεθνικού ομίλου που είχε αναλάβει έργα στο Ιράκ. Όμως, εντοπίστηκαν και κάποια ίχνη του στην Ελλάδα: εταιρεία συμφερόντων του με έδρα στις Μπαχάμες η οποία έχει την ίδια επωνυμία με αυτή που μεσολαβούσε για να διοχετευθούν τα χρήματα στον αξιωματούχο του Καζακστάν, και στην οποία είχε τοποθετήσει συγγενή του ως διευθυντή, φαίνεται να συνδέεται με διεύθυνση σε κεντρικό δρόμο της Γλυφάδας.