Έρευνες

Τραμπ - Ερντογάν: Η αναθέρμανση, η “διπλωματία των γαμπρών” και οι τουρκικές ελπίδες για τον... Λευκό Οίκο

Η “επένδυση” του Τούρκου Προέδρου στην προοπτική να κερδίσει ο Τραμπ τις αμερικανικές εκλογές, το συμβόλαιο για λόμπινγκ στις ΗΠΑ και η “ενεργοποίηση” Αλμπαϊράκ και... Γιάλτσινταγκ.

Του Χάρη Καρανίκα

Toυς τελευταίους μήνες, όλο και περισσότερο πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το “σύστημα Ερντογάν” έχει αρχίσει να επαναπροσανατολίζεται για την ενδεχόμενη επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία των ΗΠΑ.

Η αρχή έγινε με το λόμπινγκ της Τουρκίας στην Ουάσινγκτον. Τον Μάρτιο του 2024, ενώ είχαν αρχίσει να βλέπουν το φως δημοσιεύματα για την κατάσταση υγείας του Μπάιντεν, η Τουρκία ενεργοποίησε την Saltzman & Evinch, μία δικηγορική εταριεία - γραφείο λόμπινγκ που δραστηριοποιείται στην Ουάσινγκτον, το οποίο χρησιμοποιούσε παλαιότερα, ιδίως κατά την περίοδο προεδρίας Τραμπ.

Η αμοιβή που ορίστηκε στο συμβόλαιο του Μαρτίου ήταν 1,5 εκατομμύρια δολάρια, για να προσφέρουν υπηρεσίες που σχετίζονται με τις “αμερικανο-τουρκικές σχέσεις” και με συμβουλές νομικού περιεχομένου, έως και τον Δεκέμβριο του τρέχοντος έτους.

Το εν λόγω δικηγορικό γραφείο είχε ξαναχρησιμοποιηθεί στο παρελθόν αρκετές φορές και ιδιαίτερα την πλέον κρίσιμη περίοδο του 2016-2017, μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, όταν του δόθηκε εντολή από την τουρκική κυβέρνηση να συλλέξει στοιχεία για πρόσωπα στις ΗΠΑ που συνδέονται με τον Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατηγορούσε ο Ερντογάν για την απόπειρα πραξικοπήματος. Τα στοιχεία αυτά φέρεται να δόθηκαν από την Saltzman στην πρεσβεία της Τουρκίας στην Ουάσινγκτον και από εκεί να διαβιβάστηκαν στις τουρκικές δικαστικές αρχές που διενεργούσαν δίκες για τους “πραξικοπηματίες”.

Την ίδια ώρα στην Τουρκία έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους δημοσιεύματα που θέτουν στο τραπέζι την επανενεργοποίηση του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, του γαμπρού του Ερντογάν που ήταν υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας. Ο Αλμπαϊράκ μαζί με τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, εξάσκησαν την “διπλωματία των γαμπρών”, διαμεσολαβώντας μεταξύ του Αμερικανού και του Τούρκου προέδρου. Όπως αναφέρεται σε πρόσφατο δημοσίευμα του τουρκικού τύπου: “Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας που ένας υπουργός συζητούσε τα προβλήματα της Τουρκίας με έναν Πρόεδρο των ΗΠΑ στον Λευκό Οίκο και κατόρθωνε να μετατρέπει μια αρνητική σκέψη σε θετική. Όπως το έχει η μοίρα, καθώς ο Τραμπ αρχίζει να μετρά αντίστροφα για την Προεδρία των ΗΠΑ, θα επιστρέψει ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ο οποίος δημιούργησε αυτό το προηγούμενο, στην κρατική διοίκηση; Το ερώτημα είναι στην ημερήσια διάταξη”.

Και από την πλευρά Τραμπ όμως, αχνοφαίνονται κάποια σημάδια που δείχνουν την ενεργοποίηση του έτερου “γαμπρού”, του Τζάρεντ Κούσνερ: Τον Μάιο του 2024, το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters μετέδωσε ότι ο Κούσνερ, που διετέλεσε σύμβουλος του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, καλούσε τους χορηγούς να παρευρεθούν σε έναν έρανο του Τραμπ στη Νέα Υόρκη, σε μία από τις πρώτες ενδείξεις ότι ο Κούσνερ εργάζεται για να βοηθήσει στην επανεκλογή του πεθερού του. Σημειώνεται ότι ο Κούσνερ αποχώρησε από την πολιτική μετά τη λήξη της θητείας του Τραμπ το 2021 και ίδρυσε το fund Affinity Partners με έδρα το Μαϊάμι, η οποία βρίσκεται πίσω από τα επενδυτικά σχέδια για την ανάπτυξη mega-τουριστικού θερέτρου στην Αλβανία.

Κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, οι συναντήσεις και οι επαφές των δύο γαμπρών δεν ήταν λίγες. Σε μία από αυτές, τον Απρίλιο του 2019 εντός του Λευκού Οίκου, ο Αλμπαϊράκ μαζί με τον Κούσνερ φέρεται να έπεισαν τον Τραμπ να μην λάβει κυρώσεις κατά της Τουρκίας για τον εξοπλισμό της με ρωσικούς πυραύλους. 

Η “αδυναμία” του Τραμπ στην Τουρκία είναι γνωστή από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας. Ήταν 1η Δεκεμβρίου 2015 όταν ο υποψήφιος τότε Ντόναλντ Τραμπ παραχωρούσε συνέντευξη στον Στιβ Μπάνον, τον μετέπειτα σύμβουλό του σε θέματα στρατηγικής, το όνομα του οποίου ενεπλάκη στο σκάνδαλο της Cambridge Analytica και στην υπόθεση της χειραγώγησης των ψηφοφόρων στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016. “Με την Τουρκία τι θα κάνετε; Είναι αξιόπιστος σύμμαχος;” είχε ρωτήσει κατά τη διάρκεια της συνέντευξης ο Μπάνον. “Έχω μία μικρή σύγκρουση συμφερόντων επειδή έχω ένα μεγάλο, μεγάλο κτίριο στην Κωνσταντινούπολη, και είναι μία εξαιρετικά επιτυχημένη δουλειά. Ονομάζεται Trump Towers: όχι ένας ουρανοξύστης, ως συνήθως, αλλά δύο. Και γνωρίζω την Τουρκία καλά, είναι αξιοθαύμαστος λαός. Έχουν δυνατό ηγέτη”, είχε απαντήσει ο Τραμπ.

Ήταν Απρίλιος του 2012 όταν η κόρη του Ιβάνκα είχε ταξιδέψει στην Τουρκία. «Σε ευχαριστώ πρωθυπουργέ Ερντογάν που ήσουν μαζί μας χθες για να γιορτάσουμε τα εγκαίνια των Trump Towers στην Κωνσταντινούπολη», έγραψε σε tweet της στις 20 Απριλίου εκείνης της χρονιάς. Παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για leasing του ονόματός του, ο ίδιος ο Τραμπ τρία χρόνια μετά στην συνέντευξή του στον Μπάνον παραδεχόταν ότι έχει μία «μικρή σύγκρουση συμφερόντων» με την Τουρκία εάν εκλεγόταν πρόεδρος. Και εκλέχθηκε το 2016.

Σύμφωνα με ανάλυση του OpenSecrets (opensecrets.org), ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού για τη διαφάνεια με έδρα την Ουάσινγκτον, ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδιζε εκατομμύρια από ξένες επιχειρηματικές συναλλαγές κατά τη διάρκεια της παραμονής του στον Λευκό Οίκο. Όπως ανέφερε ο οργανισμός, ο Τραμπ κέρδισε περισσότερα από 200 εκατομμύρια δολάρια σε εισόδημα από τα συμφέροντά του σε ξένες χώρες από το 2016 έως το 2020 και δήλωσε σχεδόν 95 εκατομμύρια δολάρια από αυτά τα έσοδα από ξένες επιχειρηματικές συναλλαγές στις δύο πιο πρόσφατες οικονομικές του δηλώσεις στο Γραφείο Κυβερνητικής Δεοντολογίας των ΗΠΑ.

Ο Τραμπ ήταν ο πρώτος πρόεδρος από την εποχή του Γουότεργκεϊτ που απέφυγε να δημοσιοποιήσει τις φορολογικές του δηλώσεις. Και επειδή οι προσωπικές οικονομικές δηλώσεις αναφέρουν τα έσοδα σε εύρη, οι λεπτομέρειες σχετικά με τα κέρδη του Τραμπ αποκρύπτονται από το αμερικανικό κοινό. “Αυτό αφήνει τους ψηφοφόρους στο σκοτάδι σχετικά με πιθανές οικονομικές εμπλοκές με ξένα συμφέροντα, ακόμη και όταν ο πρόεδρος διαμορφώνει την εξωτερική πολιτική”, επεσήμανε η OpenSecrets επισημαίνοντας ότι ενώ το Trump Organization, ο όμιλος συμφερόντων του Ντόναλντ Τραμπ, δεσμεύτηκε να συνεισφέρει όλα τα κέρδη από δραστηριότητες στο εξωτερικό στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, στις σχετικές καταστάσεις του φαίνεται ότι παρείχε μόλις 105.000 δολάρια το 2019.

Οι επιχειρηματικές συμφωνίες του Τραμπ στη Σκωτία αποκόμισαν περισσότερα χρήματα από επιχειρήσεις σε οποιαδήποτε άλλη χώρα με έσοδα άνω των 119 εκατομμυρίων δολαρίων από το 2016 έως το 2020. Οι επιχειρήσεις του Τραμπ στην Ιρλανδία τον απέφεραν περισσότερα από 54 εκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Από τους υπολογισμούς του OpenSecrets το προσωπικό εισόδημα του Τραμπ από επιχειρηματικά συμφέροντα στην Τουρκία κυμαίνεται ανάμεσα στα 1,3 με 8 εκατομμύρια εκατομμύρια δολάρια από το 2016 έως το 2020.

Βασικό ρόλο στη διαμόρφωση των εσόδων του Τραμπ από την Τουρκία έπαιξε ένας οικογενειακός φίλος του Ερντογάν: ο Μεχμέν Αλί Γιάλτσινταγκ, ο οποίος μεσολάβησε στη διαπραγμάτευση της συμφωνίας αδειοδότησης για τα ακίνητα του Τραμπ στην Τουρκία. Ο Γιαλτσιντάγκ άσκησε έκτοτε επιρροή στην κυβέρνηση Τραμπ για την πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας και ήταν πρόεδρος του Επιχειρηματικού Συμβουλίου Τουρκίας-ΗΠΑ, το οποίο έχει ξοδέψει περισσότερα από 1,6 εκατομμύρια δολάρια σε υπηρεσίες λόμπινγκ από το 2018. Το συμβούλιο, κατά την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ, διοργάνωνε το ετήσιο συνέδριό του στο Trump International Hotel, λίγα τετράγωνα από τον Λευκό Οίκο στην Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με τους New York Times, o Γιάλτσινταγκ ήταν ο ενδιάμεσος κρίκος στο σύστημα της “διπλωματίας των γαμπρών” που λειτουργούσε κατά την περίοδο 2016-2020, με τον Τζάρεντ Κούσνερ από την πλευρά Τραμπ και τον Μπεράτ Αλμπαϊράκ από την πλευρά Ερντογάν. Ήταν αυτός που τους έφερε σε αρχική επαφή.

Όπως και για την ενδεχόμενη επιστροφή του γαμπρού Αλμπαϊράκ στην περίπτωση επανόδου του Τραμπ, έτσι έχουν υπάρξει ανάλογα δημοσιεύματα και για τον Γιάλτσινταγκ. Με βάση κάποιες φήμες που κυκλοφορούσαν στην αντιπολιτευόμενη παράταξη του Ερντογάν, εντός του 2024 είδαν το φως της δημοσιότητας πληροφορίες για την τοποθέτηση του Γιάλτσινταγκ στην τουρκική πρεσβεία της Ουάσινγκτον - σε πόστο νευραλγικό για τις σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ.

Πέρα από τα πρόσωπα και τη δικηγορική εταιρεία Saltzman & Envich, ενδιαφέρουσες κινήσεις εμφανίζονται και σε άλλα γραφεία λόμπινγκ που θεωρούνται κοντά στον Τραμπ. Το 2020, μια έρευνα του αμερικανικού μέσου ενημέρωσης Courthouse News μελέτησε τη βάση δεδομένων για ενέργειες λόμπινγκ του Υπουργείου Δικαιοσύνης για να εντοπίσει τους πέντε μεγαλύτερους αποδέκτες χρημάτων που συνδέονται με την τουρκική κυβέρνηση μεταξύ 2014 και 2018: τα συγκεκριμένα γραφεία λόμπινγκ ήταν οι Amsterdam & Partners, Ballard Partners, Gephardt Group, Greenberg Traurig και Mercury Public Affairs. Οι απολαβές τους, σύμφωνα με την έρευνα, συμπεριλαμβανομένων των υπεργολάβων τους, υπερτετραπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος, από περίπου 1,7 εκατομμύρια δολάρια το 2014 σε περισσότερα από 7,3 εκατομμύρια δολάρια το 2018.,

Εδώ και μερικούς μήνες, σε τρία από αυτά τα γραφεία λόμπινγκ εντοπίζεται έντονη κινητικότητα. Κατ’ αρχήν, ανώτατο στέλεχος του Mercury Public Affairs έχει αναλάβει το ρόλο πολιτικού συμβούλου του Τραμπ και συμμετέχει στην προεκλογική καμπάνια για την εκλογή του. Άλλο γραφείο λόμπινγκ - δικηγορική εταιρεία που είχε αυξημένα έσοδα από την Τουρκία, η Greenberg Traurig, ενεπλάκη στις δικαστικές διαδικασίες και σε πληρωμές εξόδων μαρτύρων κατά την πρόσφατη δίκη του Τραμπ. Και τρίτη εταιρεία λόμπινγκ, η Ballard Partners, έχει αρχίσει να εκπροσωπεί αμερικανική οπλοβιομηχανία που εμπλέκεται στα ηλεκτρονικά συστήματα των F-16, όπως αυτά που προορίζονται για την Τουρκία.

Η αύξηση των κεφαλαίων λόμπινγκ σε προσκείμενες στον Τραμπ εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ουάσινγκτον ήταν μία προσφιλής τακτική της Τουρκίας: ξεκίνησαν όταν άρχισαν οι δικαστικές περιπέτειες της Halkbank, της τουρκικής κρατικής τράπεζας που διώκεται στις ΗΠΑ για  τη βοήθεια που παρείχε στο Ιράν ώστε να μεταφέρει 20 δισεκατομμύρια δολάρια παραβιάζοντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Οι κίνδυνοι που διέτρεχε ο Τούρκος Πρόεδρος να εμπλακεί προσωπικά στην μεγαλύτερη δικαστική υπόθεση παραβίασης κυρώσεων στην Ιστορία θεωρούνταν -ιδίως τότε- ιδιαίτερα μεγάλοι. Κατά την περίοδο 2017-2018, στα αμερικανικά δικαστήρια εξετάζονταν υποθέσεις που είχαν σχέση με την υπόθεση της Halkbank και μάρτυρες σε υπομνήματά τους ονόμασαν τον Ερντογάν και τον γαμπρό του Μπεράτ Αλμπαϊράκ ως “γρανάζια” του μηχανισμού για το σπάσιμο των αμερικανικών κυρώσεων.

Η αύξηση στις δαπάνες λόμπινγκ της Τουρκίας στην περίπτωση εκλογής του Τραμπ είναι πιθανό να επαναληφθεί, καθώς η υπόθεση Halkbank παραμένει ακόμα και σήμερα ανοικτή. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ στις 8 Ιανουαρίου 2024 απέρριψε μια αγωγή κατά της Halkbank. Παρά την απόρριψη της συγκεκριμένης υπόθεσης, η τουρκική κρατική τράπεζα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει κατηγορίες τόσο σε αστικό -υπάρχει και δεύτερη αγωγή η οποία παραμένει ανοικτή- όσο και σε ποινικό δικαστήριο, έπειτα από δίωξη που ασκήθηκε προ πενταετίας.

Σημειώνεται ότι κατά την προεδρία Τραμπ την περίοδο 2016-2020 ο Ερντογάν είχε επανειλημμένα ζητήσει από τον αμερικανό πρόεδρο να απορριφθεί η υπόθεση, σύμφωνα με όσα ανέφερε στο βιβλίο του με τίτλο “Στο Δωμάτιο Όπου Συνέβη”, ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ σε θέματα ασφαλείας, Τζον Μπόλτον. Μάλιστα, πριν ασκηθεί η δίωξη κατά της Halkbank, ο Τραμπ μέσω συνεργατών του επιχείρησε να ασκήσει πιέσεις στους δικαστές να κλείσουν την υπόθεση ή έστω να υπάρξει ένας συμβιβασμός με πρόστιμο - κάτι που τελικά δεν επετεύχθη καθώς ο επικεφαλής των αρμόδιων δικαστηρίων πέτυχε να λάβει έγκριση από το υπουργείο Δικαιοσύνης να προχωρήσει με τη δίωξη, σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times. Βέβαια, λίγο καιρό μετά έχασε τη θέση του.

Ειδήσεις σήμερα: 

Παιδιά: Μπανάνες, γιαούρτι και βρώμη αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης Διαβήτη

Αυξήσεις αποδοχών - Μείωση φόρων: 12 + 12 μέτρα για νοικοκυριά και επιχειρήσεις

ΣΥΡΙΖΑ - Κασσελάκης: H “ρεβάνς”, οι εκλογές, η “φρουρά Τσίπρα” και το νέο κόμμα