Οι εργασίες του 24ου Πανελληνίου Κοινοβουλίου Νέων, που διοργανώνει η SAFIA,  ολοκληρώθηκαν επιτυχώς πριν από λίγες ημέρες.

Τα Πορίσματα του Συνεδρίου, τα οποία παρουσιάστηκαν στη Τελετή Λήξης του Θεσμού, από τις 10 Επιτροπές, μπορείτε να τα βρείτε ΕΔΩ. 

Η νικήτρια Επιτροπή του Κοινοβουλίου είναι η αυτή με τίτλο: “Agenda 2063: H Αφρική ως παγκόσμια δύναμη του μέλλοντος;” 

Διαβάστε το κείμενο της Νικήτριας Επιτροπής του 24ου Πανελληνίου Κοινοβουλίου Νέων, που συνέταξε η ομάδα από τις βουλεύτριες: Θεοδώρα Κολλιοπούλου, Βασιλική Γεωργίου, Βερόνικα Σίνου, Κατερίνα Παπαδημήτρη, Τζένη Οσμενάι και Εύη Τσαμούλου, υπό την συντονίστρια Λυδία Στάθη.

Agenda 2063: Η Αφρική ως παγκόσμια δύναμη του μέλλοντος;

«It always seems impossible, until it’s done». Nelson Mandela

Αφρική: η «γνωστή-άγνωστη» ήπειρος. Εκεί όπου η ιστορική πραγματικότητα φαίνεται πως θάφτηκε κάτω από το παγκόσμιο χαλί. Οι ραγδαίοι ρυθμοί ανάπτυξης του παγκόσμιου κοινωνικό-πολιτικού και οικονομικού γίγνεσθαι καθιστούν επιτακτική την ανάγκη αναβάθμισης και αξιοποίησης όλων των ηπείρων, ειδικότερα της Αφρικής. Η Agenda 2063 είναι ακριβώς το αποτέλεσμα της αφύπνισης και συνειδητοποίησης από τους Αφρικανούς ηγέτες ότι η Αφρική είναι μια εν δυνάμει κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη. Εκφράζει το Παν-Αφρικανικό όραμα για μια Αφρική «ισάξιο μέλος του κόσμου». Σκοπός της Agenda, να μετασχηματίσει την Ήπειρο και να την αναδείξει σε παγκόσμια δύναμη μέχρι το έτος 2063. Παράλληλα, εκφράζει την επιθυμία των Αφρικανών για μια κυρίαρχη, ενωμένη Αφρική που μπορεί να στηριχθεί στους δικούς της πόρους και δυνάμεις. Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να μελετηθούν οι κύριοι στόχοι της Agenda, η πρόοδος των τελευταίων ετών, οι εξωτερικοί παράγοντες και οι εξελίξεις στο εσωτερικό περιβάλλον -μέσα στο οποίο εφαρμόζεται η Agenda- που ενδέχεται να αναστείλουν το έργο της.

Η Αφρική είναι η δεύτερη μεγαλύτερη ήπειρος στον κόσμο με έκταση περίπου 30.3 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (Britannica,1999)¹. Ο ραγδαία αυξανόμενος πληθυσμός της Αφρικής² υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 θα διπλασιαστεί, φτάνοντας σχεδόν τους 2.5 δισεκατομμύρια Αφρικανούς (Forbes, 2019)³ που αναλογεί σε περισσότερο από το ? του παγκόσμιου πληθυσμού (UN stats, 2017)⁴. Παρουσιάζει ενδιαφέρον, το γεγονός ότι οι περισσότεροι χάρτες απεικονίζουν την Ήπειρο πολύ μικρότερη απ’ ότι πραγματικά είναι. Αυτό οφείλεται στην Μερκατορική Προβολή⁵ (εικόνα 1.1) η οποία υπερτονίζει το μέγεθος του Βορείου Ημισφαιρίου και υποτιμά σημαντικά αυτό του Νοτίου⁶. Ρεαλιστικότερη απεικόνιση των ηπείρων αποτελεί η χαρτογραφική προβολή Peters όπως φαίνεται στην εικόνα 2.2 (Χουλιάρας, 2015)⁷. 

Η έντονη αποικιακή δραστηριότητα ευρωπαϊκών δυνάμεων στην περιοχή, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την ιστορία της Ηπείρου, εξαλείφοντας τις υπάρχουσες μορφές αφρικανικής αυτονομίας και διακυβέρνησης επί πολλά έτη. Οι 13 ευρωπαϊκές δυνάμεις που συμμετείχαν στο «Scramble for Africa» χάραξαν τα Αφρικανικά όρια, αγνοώντας παράγοντες όπως ο τοπικός πολιτισμός, διαμελίζοντας, έτσι, τα κρατίδια (Britannica, 1996)⁸⁹. Το αποτέλεσμα ήταν τα σύνορα να μην αντανακλούν την εθνοτική πραγματικότητα της ηπείρου. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι οι συνοριακές γραμμές είναι σχεδόν ευθείες, παραβλέποντας ακόμα και το ανάγλυφο της γης, τους ποταμούς και τις οροσειρές. Κατά την διάρκεια της ιστορίας της, η Αφρική έχει υποφέρει και από την επιβολή του καθεστώτος του Apartheid¹⁰ (Britannica, 1998)¹¹.

Ήρθε, λοιπόν, η στιγμή η Αφρική να βρεθεί στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος και όχι μόνο στο κέντρο του παγκόσμιου χάρτη. Προς επίτευξη αυτού, η Αφρικανική Ένωση (εφεξής ΑΕ), πρότεινε την δημιουργία μιας Αgenda για την ανάπτυξη της Αφρικανικής Ηπείρου¹². Η «Agenda 2063» υιοθετήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2015 στην Addis Ababa¹³ (NEPAD, 2020)¹⁴ από τις χώρες-μέλη της ΑΕ¹⁵ (Περράκη-Αντωνόπουλος-Σαρηγιαννίδης, 2019)¹⁶. Η Επιτροπή της ΑΕ ετοίμασε το πρώτο από τα 5, που πρόκειται να συγκροτηθούν στο διάβα των 50 χρόνων εφαρμογής της Ατζέντας, 10ετές εκτελεστικό σχέδιο, που έχει ως στόχο, όπως άλλωστε και τα επόμενα αυτού, την πραγματοποίηση των στοχεύσεων και συγκεκριμένα των 7 φιλοδοξιών που θέτουν οι εμπνευστές της Ατζέντας (African Union)¹⁷. Οι φιλοδοξίες αυτές κινούνται στο πλαίσιο συγκεκριμένων αξόνων που καλύπτουν όλες τις πτυχές της πραγματικότητας της ηπείρου, ενώ εμφανής είναι και σύνδεση με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΣΒΑ-SDGs).

Αρχικά, η πρώτη φιλοδοξία αποσκοπεί στη δημιουργία μιας ευημερούσας ηπείρου βασισμένης στην εσωτερική πρόοδο και τη βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Πρωταρχική επιθυμία είναι η βελτίωση των όρων ζωής των Αφρικανών με την βοήθεια της τεχνολογίας. Μάλιστα εκτιμήθηκε πως το 2023, αν το 10ετες σχέδιο επιτευχθεί, τα οφέλη θα είναι σημαντικά¹⁸. Σύμφωνα με αναφορά της Αφρικανικής Ένωσης, το Φεβρουάριο του 2020, η πρόοδος στον συγκεκριμένο τομέα υπήρξε αξιοσημείωτη με την πρόσβαση σε πόσιμο νερό να ανέρχεται στα 47% και την θνησιμότητα εξαιτίας του HIV/AIDS να ποικίλει μεταξύ των Αφρικανικών χωρών. Τα ποσοστά δεν ήταν τόσο ενθαρρυντικά στην αύξηση των εισοδημάτων και την εύρεση εργασίας, όπου το ποσοστό της ανεργίας αυξήθηκε συγκριτικά με το 2014 από 25,8% σε 32,8% το 2016 (AUDA-NEPAD, 2020)¹⁹.

Η δεύτερη φιλοδοξία αφορά στην πολιτική ενοποίηση που θα βασίζεται στα ιδεώδη του Παν-Αφρικανικού πνεύματος (African Union, 2015)²⁰. Προγενέστερη πρωτοβουλία που αποτύπωσε επίσημα την επιθυμία για πολιτική ενοποίηση ήταν το Σχέδιο Δράσης του Λάγος που υιοθετήθηκε στην Νιγηρία τον Ιούνιο του 1980. Αίτια υιοθέτησής του υπήρξαν τα αυξανόμενα ποσοστά φτώχειας και ανισότητας που επικρατούσαν στην Αφρική την δεκαετία του 1970, όπως και η επιθυμία για μία στενότερη ένωση μεταξύ των 54 Αφρικανικών χωρών (IDEA, 2010)²¹. Κύριοι στόχοι του ήταν η επίτευξη μιας ολοκληρωμένης αφρικανικής αγοράς μέχρι το 2000 και της πολιτικής ενοποίησης μέχρι το 2010. Ωστόσο, το σχέδιο απέτυχε, κυρίως λόγω της αδυναμίας της πολιτικής ηγεσίας να συνεργαστεί. Γίνεται, συνεπώς, φανερό ότι η Agenda 2063 δεν είναι το πρώτο φιλόδοξο και καλώς συγκροτημένο σχέδιο, γεγονός που εγείρει ζητήματα όσον αφορά στην επιτυχία της (Ndizera-Muzee, 2018)²².

Η τρίτη έχει ως στόχο την επίτευξη μιας χρηστής διακυβέρνησης, στο πλαίσιο του δημοκρατικού πνεύματος, με έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δικαιοσύνη και τη νομοταξία. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του 10ετούς σχεδίου της Ατζέντας, προβλέφθηκε η οικοδόμηση ενός αμερόληπτου και ανεξάρτητου δικαστικού σώματος με έντονη δραστηριοποίηση στο πεδίο της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων²³.

Μια ακόμα φιλοδοξία αποτελεί η εδραίωση της ειρήνης στην ήπειρο και η διατήρηση της ασφάλειας και της σταθερότητας σε αυτή. Κοινή επιθυμία των Αφρικανών πολιτών ήδη από την γέννηση της Παν-Αφρικανικής Ιδεολογίας και του Παν-Αφρικανικού Κινήματος το 1963 ήταν η σιγή όλων των όπλων, επιθυμία που 50 χρόνια αργότερα αποτυπώθηκε στο κείμενο της Agenda 2063²⁴. Σημαντικά βήματα επιδεικνύει η ΑΕ, η οποία, ακολουθώντας το μοντέλο των ειρηνευτικών επιχειρήσεων του ΟΗΕ και σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, το 2006 αποφάσισε να εγκαταστήσει μια υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη στην Σομαλία, που αργότερα έλαβε και την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας, και η οποία αναμένεται να ανανεωθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες της ΑΕ, δεδομένου ότι η Σομαλία βρισκόταν σε κατάσταση ακυβερνησίας από τις αρχές της δεκαετία του 1990 (Περράκη- Αντωνόπουλος-Σαρηγιαννίδης, 2019)²⁵.

Η πέμπτη οραματίζεται τη σφυρηλάτηση μιας συμπαγούς πολιτισμικής ταυτότητας που θα στηρίζεται σε κοινά ήθη, έθιμα και αξίες. Η έκτη φιλοδοξία θέτει ως προτεραιότητα τους ανθρώπους, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες, τους νέους και τα παιδιά. Συγκεκριμένα, επιδιώκεται η εξάλειψη των επιζήμιων πολιτιστικών πρακτικών και κοινωνικών πεποιθήσεων, καθώς και η διαμόρφωση μιας απασχολούμενης και ενισχυμένης νεολαίας (UN Women, 2017)²⁶. Επιπλέον, στοχεύει στην πάταξη της παιδικής εκμετάλλευσης στον εργασιακό χώρο, την κατάργηση των παιδικών γάμων και της στρατολόγησης σε πολεμικές επιχειρήσεις. Ακόμη, η διανοητική απο- αποικιοποίηση βρίσκεται εν εξελίξει, με το Παναφρικανικό Κοινοβούλιο να αποτελείται από 5 βουλευτές από κάθε κράτος μέλος, με τη γυναικεία παρουσία να είναι υποχρεωτική (Άρθρο 4, παρ. 2 Πρωτοκόλλου) (Περράκη-Αντωνόπουλος- Σαρηγιαννίδης,2019)²⁷, ενώ 3 από τις 10 χώρες παγκοσμίως με τα μεγαλύτερα ποσοστά γυναικών στα Κοινοβούλια είναι αφρικανικές (Inter-Parliamentary Union, 2019)²⁸.

Ως τελικός στόχος τίθεται η μετατροπή της Αφρικής σε παγκόσμιο παίκτη και ισάξιο εταίρο σε διεθνείς υποθέσεις, η ειρηνική συνύπαρξη και η ανάληψη πλήρους ευθύνης για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξής της.

Για την υποστήριξη αυτών των φιλοδοξιών, η Ατζέντα δημιούργησε τα Flagship projects. Πρόκειται για βασικά προγράμματα και πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξής της και την προώθηση του Παν-Αφρικανισμού Από τα δεκαπέντε, τα εννέα κατέχουν πρωταρχική θέση στο πρώτο δεκαετές σχέδιο της Ατζέντας (AUDA-NEPAD, 2020)²⁹. Ενδεικτικά, ένα ολοκληρωμένο δίκτυο τρένων υψηλής ταχύτητας, ένα αφρικανικό διαβατήριο που θα συμβάλει στην ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων, η απαγόρευση των όπλων έως το 2020 και η θέσπιση των Αφρικανικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (African Union)³⁰.

Υπάρχουν όμως παράγοντες που ενδέχεται να αναστείλουν την επίτευξη των παραπάνω. Οι Αφρικανικές χώρες είναι περισσότερο ευάλωτες σε μία παγκόσμια κρίση συγκριτικά με τον αναπτυγμένο κόσμο και μέσα σε χρονικό πλαίσιο πενήντα ετών, αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον³¹ ενδέχεται να εκτροχιάσουν την Αφρική από την πορεία ανάπτυξής της και να σημάνουν τίτλοι τέλους για το όραμα της Παν-Αφρικανικής ολοκλήρωσης. Ήδη μέσα στα πρώτα οχτώ χρόνια από την εφαρμογή της Agenda ξέσπασε η μεγαλύτερη υγειονομική κρίση των τελευταίων 100 ετών, η πανδημία του SARS-CoV-2, στις υγειονομικές απαιτήσεις της οποίας έχει μέχρι σήμερα ανταποκριθεί με επιτυχία η Ήπειρος³² (BBC, 2020)³³. Η Πανδημία οδήγησε σε μία άνευ προηγουμένου παγκόσμια οικονομική ύφεση με μεγάλο αντίκτυπο σε μικροοικονομική και μακροοικονομική κλίμακα. (John E. Ataguba, 2020) (The economist, 2020)³⁴. Αποτελέσματα αυτής, ο περιορισμός ή η απώλεια εργασίας, με τους άτυπα εργαζόμενους σε πιο δυσμενή θέση³⁵ και η μείωση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων με επιβάρυνση των εξορυκτικών και γεωργικών δραστηριοτήτων. Παράλληλα, το σοκ ζήτησης και προσφοράς στην αγορά είχε επιπτώσεις που φανερώνονται στη τιμή του ΑΕΠ, της ανεργίας και του πληθωρισμού. Η απρόβλεπτη αύξηση των δαπανών ιδίως στον τομέα της υγείας είναι πιθανό να αυξήσει το χρέος της Αφρικής και η έλλειψη εμπορευμάτων που δημιουργήθηκε είτε από τη μείωση της παραγωγικότητας είτε από τη μείωση εισαγωγών θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μία γενική αύξηση τιμών. Τέλος, στις αφρικανικές χώρες που βασίζονται στις εισαγωγές η πανδημία ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά το διεθνές εμπόριο και τα αποθέματά τους. (John E. Ataguba, 2020)³⁶ (Owusu Nsiah Isaac, 2020)³⁷.

Ταυτόχρονα, ελλοχεύει ο κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής. Η Αφρική, παρ’ ότι δεν έχει συμβάλλει σημαντικά σε αυτή, υφίσταται τις συνέπειες της, οι οποίες αναμένεται να είναι σοβαρές, μακροπρόθεσμες και μη αναστρέψιμες. Η αύξηση της θερμοκρασίας, της στάθμης της θάλασσας, η παράκτια διάβρωση, τα ακραία καιρικά φαινόμενα³⁸ η λειψυδρία, η έλλειψη τροφίμων και οι απορρέουσες επιπτώσεις τους στην υγεία και την οικονομία, είναι ενδεικτικά εκείνων που θα αντιμετωπίσουν σύντομα οι αφρικανικές χώρες. Εάν δεν αποφευχθεί η κλιματική αλλαγή και δεν υπάρξουν ευκαιρίες απασχόλησης αφρικανών στην ήπειρό τους, ο πληθυσμός θα μεταναστεύσει. (United Nations Climate Change, 2020)³⁹.

Η Αφρική διαθέτει άφθονο φυσικό ορυκτό πλούτο⁴⁰ ουδέποτε, όμως, επωφελήθηκε αυτού αφού αποτελούσε ανέκαθεν το μήλο της έριδος για τις ξένες δυνάμεις οι οποίες και τον εκμεταλλεύονταν. Σήμερα, οι παγκόσμιες δυνάμεις⁴¹ έχουν παρουσία στην Αφρική υπό την μορφή των επενδύσεων στην περιοχή, των πολυεθνικών, διατηρούν σχέσεις μαζί της και την υποστηρίζουν οικονομικά. Αυτή που ξεχωρίζει όμως είναι η ραγδαία αυξανόμενη δραστηριοποίηση της Κίνας στα εδάφη της Ηπείρου. (Tim Marshall, 2019)⁴². Η Κίνα αποτελεί από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες της, προσφέροντας δάνεια δισεκατομμυρίων δολαρίων προοριζόμενα ως επί το πλείστων σε έργα που αφορούν υποδομές και τον τομέα παροχής υπηρεσιών αυξάνοντας έτσι τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας στην περιοχή⁴³ (Bloomberg, 2021)⁴⁴ (Forbes, 2019)⁴⁵. Επιπλέον, υποστηρίζει την Αφρική μειώνοντας τους δασμούς στις εισαγωγές αφρικανικών προϊόντων με το Σινο-αφρικανικό εμπόριο να αυξάνεται συνεχώς. Η εμπλοκή της Κίνας στην Αφρική έχει επιφέρει αδιαμφισβήτητα σημαντικά οφέλη στη τελευταία. Από την άλλη πλευρά, έντονο είναι το αίσθημα της ανησυχίας πώς ο δανεισμός της Κίνας προς αυτή είναι υπέρμετρος και αποτελεί στην πραγματικότητα μία «παγίδα χρέους» με στόχο την υπερχρέωση αφρικανικών κρατών και την ένταξή τους στην κινεζική σφαίρας επιρροής (Forbes, 2019)⁴⁶. Ταυτόχρονα, προωθεί πολύπλευρα την κινεζική γλώσσα και κουλτούρα στην Αφρική (NAFSA, 2019)⁴⁷.

Συνδυαστικά, τα παραπάνω παραπέμπουν σε μία νέα μορφή αποικιοκρατίας με την χρήση οικονομικών μέσων αντί στρατιωτικών, αφού η Κίνα αποκτά καθημερινά δύναμη διαπραγμάτευσης απέναντι στα αφρικανικά κράτη (The economist, 2013)⁴⁸. Αξιοσημείωτο είναι πως η παρουσία της Κίνας στην Αφρική διαιωνίζει την παρουσία αυταρχικών καθεστώτων αφού αυτά συνεργάζονται μαζί της (ΕΚΔΔΑ, 2007)⁴⁹. Αυτή η οικονομική διείσδυση προκαλεί ανησυχία σε ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση (εφεξής ΕΕ) την οποία εκφράζουν, χωρίς όμως να παρεμβαίνουν. Στη κούρσα της εκμετάλλευσης, η Τουρκία αναδύεται σε μεγάλο παίκτη στην Αφρική όντας μέλος της Αφρικανικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, με τις εμπορικές σχέσεις με τις αφρικανικές χώρες να βαίνουν αυξανόμενες (ISS, 2021)⁵⁰⁵¹ και με 42 τουρκικές πρεσβείες κατά μήκος της αφρικανικής ηπείρου και σκοπεύουν να ενισχύσουν την συνεργασία τους στο πλαίσιο της Agenda 2063 (Turkish Ministry of Foreign Affairs)⁵². Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζουν να διατηρούν ειδική σχέση με τα Αφρικανικά κράτη.

Αμφιλεγόμενη είναι η κατάσταση και στο εσωτερικό της ηπείρου. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η περίοδος που διανύει η Αφρική δίκαια χαρακτηρίζεται ως η πιο ειρηνική των τελευταίων δεκαετιών, αφού έχουν λήξει οι περισσότερες από τις πιο βάρβαρες πολεμικές εμφύλιες συρράξεις όπως ο εμφύλιος πόλεμος στη δημοκρατία του Κονγκό κλπ⁵³(Χουλιάρας, 2015)⁵⁴. Φυσικά, παραμένουν ακόμη κάποια ανοιχτά μέτωπα όπως αυτό της Αιθιοπίας (New York Times, 2020) ⁵⁵, ωστόσo, όπως έχει ήδη αναφερθεί, φαίνεται να έχουν γίνει σημαντικά βήματα, μέσω της διεξαγωγής ειρηνευτικών αποστολών⁵⁶ (UNΟΑU)⁵⁷.

Ταυτόχρονα, ωστόσο, η Αφρική μαστίζεται από τη οικονομική διαφθορά ανώτερων και ανώτατων πολιτικών στελεχών που παραμένουν στην εξουσία για πολλά χρόνια, αυξάνοντας παρανόμως τις προσωπικές τους περιουσίες⁵⁸⁵⁹ (The Economist, 2015)⁶⁰ (The Economist, 2006)⁶¹ (Momoh, 2015)⁶².

Επίσης, παρατηρείται διασπάθιση δημόσιου χρήματος για την δημιουργία και χρηματοδότηση ανεξάρτητων στρατών ή/και οργανώσεων. Σκοπός τους είναι η παραμονή του καθεστώτος στην εξουσία και η συντήρηση μίας κατάστασης κοινωνικού ελέγχου μέσω της αύξησης κοινωνικών φαινομένων βίας⁶³ (enact, 2018)⁶⁴, (Democracy in Africa, 2021)⁶⁵.

Αισιόδοξο γεγονός αποτελεί ο προοδευτικός εκδημοκρατισμός των μελών της ΑΕ. Η ΑΕ εμφανίζει δομή παρόμοια με της ΕΕ διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την τήρηση των δημοκρατικών διαδικασιών. Επίσης, διαθέτει μηχανισμούς επίβλεψης της ορθής λειτουργίας κρατών-μελών μέσω του οποίου προβλέπεται η επιβολή κυρώσεων στα κράτη στα οποία γίνονται πραξικοπήματα ή/και ανατρέπονται εκλεγμένες κυβερνήσεις με στόχο την ενίσχυση και αύξηση του αριθμού των ελεύθερων κρατών μελών (Freedom House)⁶⁶. Επίσης, μέσω της εφαρμογής των μηχανισμών εσωτερικής αξιολόγησης μεταξύ των αφρικανικών κρατών (African Peer Review Mechanism) διαμορφώθηκε ένας πιο αποδοτικός τρόπος αντιμετώπισης των διαφόρων προβλημάτων (Χουλιάρας, 2015)⁶⁷(Freedom House)⁶⁸.

Ακόμα, η αφρικανική οικονομία φαίνεται να αναπτύσσεται. Κύρια πηγή εσόδων των κρατών της, αποτελούν το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο ορυκτός πλούτος⁶⁹. Ωστόσο, υπάρχουν χώρες οι οποίες δεν διαθέτουν πλούσιο υπέδαφος των οποίων τα έσοδα προέρχονται από εξαγωγές κτηνοτροφικών και γεωργικών προϊόντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Αιθιοπία της οποίας ο ετήσιος οικονομικός ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται στο 8-10% (Χουλιάρας, 2015)⁷⁰.

Παράλληλα, η αφρικανική ήπειρος αποτελεί πόλο έλξης ξένων επενδύσεων σε διάφορους τομείς, ενώ ιδιαίτερα προσοδοφόρος φαίνεται να είναι αυτός των τηλεπικοινωνιών. Αυτό, οφείλεται στο γεγονός ότι σχεδόν κάθε Αφρικανός πολίτης διαθέτει κινητό τηλέφωνο. Μάλιστα, η χρήση τους δεν περιορίζεται μόνο στην επικοινωνία αλλά αποτελούν κι ένα μέσο χρηματικής συναλλαγής (mobile money), τεχνολογία η οποία δεν εφαρμόζεται ακόμα στις προηγμένες χώρες της Δύσης (Χουλιάρας, 2015)⁷¹.

Οι επενδύσεις αυτές έχουν συμβάλλει στην δημιουργία θέσεων εργασίας στις πόλεις, ωθώντας έτσι τον πληθυσμό να μεταφερθεί σε αυτές. Η αστικοποίηση έχει προκαλέσει μία αναπτυξιακή ώθηση η οποία με την σειρά της έχει οδηγήσει στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και συνάμα στην δημιουργία μιας μεσαίας τάξης (Χουλιάρας, 2015)⁷².

Συμπερασματικά, σύμφωνα με τα παραπάνω, είναι αμφίβολο αν η ήπειρος θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών της και τις φιλοδοξίες που θέτει η Agenda 2063, δεδομένων και των παραγόντων που την επηρεάζουν. Οι επιλογές που κάνουν καθημερινά οι Αφρικανοί ηγέτες θα καθορίσουν τη θέση της Αφρικής τα επόμενα πενήντα χρόνια. Εξάλλου, ήδη χρειάστηκαν 50 χρόνια μέχρι οι σημερινοί Αφρικανοί ηγέτες να αποτυπώσουν τις αρχές της Παν-Αφρικανικής Ιδεολογίας. Ωστόσο, η συμβολή της Agenda στο να αναδείξει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ήπειρος και να τοποθετήσει τις βάσεις για την αντιμετώπιση τους, είναι εξαιρετικά σημαντική. Είναι, όμως, μισός αιώνας αρκετός για την πραγμάτωση των στόχων της; Θα καταφέρει να αντιμετωπίσει εσωτερικά και εξωτερικά εμπόδια ώστε να αποτελέσει την παγκόσμια δύναμη του μέλλοντος; Άλλωστε, «Ιt always seems impossible, until it’s done».

Παραπομπές

1. Davidson, N., 1999. Africa, Britannica. Διαθέσιμο εδώ
2. Έχει περίπου 1.16 δισεκατομμύρια κατοίκους.
3. Shepard, H., 2019, What China is really up to in Africa, Forbes. Διαθέσιμο εδώ
4. United Nations, 2017. World Statistics Pocketbook. Διαθέσιμο εδώ
5. Το γεωγραφικό πλάτος αυξάνεται κατά το ανέβασμα από τον Ισημερινό στους πόλους, όπου η κλίμακα γίνεται άπειρη. Έτσι, για παράδειγμα, περιοχές όπως η Γροιλανδία και η Ανταρκτική εμφανίζονται πολύ μεγαλύτερες απ'ότι στην πραγματικότητα είναι, σε σχέση με τις χερσαίες εκτάσεις κοντά στον ισημερινό όπως η Κεντρική Αφρική.
6. Παρουσιάζοντας την Αφρική μικρότερη ακόμα και από τη Γροιλανδία, ενώ στην πραγματικότητα είναι 14 φορές μεγαλύτερη από εκείνη.
7. Χουλιάρας, Α., Πετρόπουλος, Σ., 2015. Η Αφρική και οι άλλοι. [ηλεκτρ. βιβλίο] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο εδώ
8. Κυρίαρχες αποικιοκρατικές δυνάμεις στην περιοχή αποτέλεσαν η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία.
9. Magdof, H. 1996. Western Colonialism, Britannica. Διαθέσιμο εδώ
10. Ως επίσημη κρατική πολιτική εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Νότιο Αφρική το 1948 και καταργήθηκε το 1991. Σκοπός του ήταν να σταματήσουν οι γάμοι μεταξύ λευκών και μη λευκών, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό της χώρας ήταν μιγάδες. Ήταν μια πολιτική των Λευκών που καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρώπινων ομάδων μέσα σε ένα κράτος βάσει φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές.
11. Britannica, 1998. Apartheid. Διαθέσιμο εδώ
12. Εμπνευστής της Agenda ήταν ο Dr Nosazana Dlamini Zuma «Chairperson of the AU Commission to the Retreat of Foreign Ministers».
13. Στην 24η Τακτική Συνέλευση των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων της Αφρικανικής Ένωσης.
14. NEPAD, 2020. Reporting on Africa’s Agenda 2063. Διαθέσιμο εδώ
15. Από τα 54 πλήρως αναγνωρισμένα κυρίαρχα κράτη της Αφρικανικής Ηπείρου, στην ΑΕ δεν είναι μέλος μόνο το Μαρόκο.
16. Νάσκου-Περράκη, Π., Αντωνόπουλος, Κ., Σαρηγιαννίδης, Μ. Διεθνείς Οργανισμοί, 2η έκδ., 512.
17. African Union. Διαθέσιμο εδώ
18. Τα εισοδήματα θα έχουν αυξηθεί κατά ? του 2013, η φτώχεια θα έχει μειωθεί κατά 20%, οι θάνατοι από HIV/AIDS θα έχουν εξαλειφθεί, οι μητρικοί, οι παιδικοί και οι νεογνικοί θάνατοι θα έχουν μειωθεί στο μισό συγκριτικά με το 2013 και η πρόσβαση σε πόσιμο νερό θα έχει αυξηθεί κατά 50%. Επίσης, όλα τα παιδιά θα έχουν πρόσβαση στο νηπιαγωγείο. Το 1/3 στη δευτεροβάθμια και οι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας που δεν έχουν πρόσβαση σε ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο θα έχουν την δυνατότητα να εγγραφούν σε διαδικτυακά προγράμματα και στο εικονικό πανεπιστήμιο (The African Union Commission, 2015).
19. AUDA-NEPAD (African Union Development Agency), 2020. First Continental Report on the Implementation of Agenda 2063. Διαθέσιμο εδώ
20. African Union. Διαθέσιμο εδώ
21. IDEA (Institute for Democracy and Electoral Assistance), 2010. NEPAD’s Contribution to Democracy and Good Governance in Africa. Διαθέσιμο εδώ
22. Ndizera, V., Muzee, Η., 2018. A critical Review of Agenda 2063: Business as usual? Article Number: 6790F5858951, African Journal of Political Science and International Relations. Διαθέσιμο εδώ
23. Για αυτό, συγκροτήθηκε και το Δικαστήριο Δικαιοσύνης και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ύστερα από την συγχώνευση του Δικαστηρίου της ΑΕ με το Αφρικανικό Δικαστήριο Δικαιοσύνης και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το οποίο όμως δεν έχει τεθεί, προς το παρόν, υπό λειτουργία.
24. Η αποτίμηση της προόδου της σε αυτόν τον στόχο, αν και εξαιρετικά δύσκολη λόγω έλλειψης πληροφοριών σε κάποιες χώρες, ανέρχεται σε ποσοστό 45% (AUDA-NEPAD).
25. Νάσκου-Περράκη, Π., Αντωνόπουλος, Κ., Σαρηγιαννίδης, Μ. Διεθνείς Οργανισμοί, 2η έκδ., 518.
26. UN Women, 2017. The Sustainable Development Goals (SDG’s) and Africa’s Agenda 2063.Διαθέσιμο εδώ
27. Νάσκου-Περράκη, Π., Αντωνόπουλος, Κ., Σαρηγιαννίδης, Μ. Διεθνείς Οργανισμοί, 2η έκδ., 520.
28. Inter-Parliamentary Union, 2019. Women in national Parliaments. Διαθέσιμο εδώ
29. AUDA-NEPAD (African Union Development), 2020. First Ten-Year Implementation Plan 2013-2023, 40.
30. African Union. Διαθέσιμο εδώ
31. Όπως η κατάρρευση των τιμών των εμπορευμάτων, οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις και εξελίξεις στον πολιτικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό τομέα.
32. Η καλή αντιμετώπιση του COVID-19 οφείλεται κυρίως σε παράγοντες όπως το ευνοϊκό κλίμα, το νεαρό της ηλικίας του πληθυσμού της Αφρικής αλλά και της κατάλληλης προετοιμασίας για υγειονομικές κρίσεις.
33. Soy, A., 2020. Coronavirus in Africa: Five reasons why Covid-19 has been less deadly than elsewhere. Διαθέσιμο εδώ
34. The economist, 2020. What is the Wuhan Coronavirus? Διαθέσιμο εδώ
35. Με απουσία σύμβασης ή προστασίας εισοδήματος
36. Ataguba, J., 2020. Covid-19 pandemic, a war to be won, understanding its economic implications for Africa, SpringerLink. Διαθέσιμο εδώ
37. Isaac, O., 2020. Africa: Covid 19 and the Future of Economic Integration, SSRN. Διαθέσιμο εδώ
38. Τροπικοί κυκλώνες, ξηρασία και πλημμύρες.
39. United Nations Climate Change, 2020. Climate Change Is an Increasing Threat to Africa. Διαθέσιμο εδώ
40. Xρυσό, διαμάντια, πετρέλαιο, πολύτιμα μέταλλα, βωξίτη
41. Ευρώπη, Αμερική, Ρωσία, Τουρκία και Κίνα
42. Marshall, T., 2015. Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας, Elliot & Thompson.
43. Αξιοσημείωτο είναι το μεγάλο κινεζικό επενδυτικό πρόγραμμα «Belt and Road Initiative» το οποίο αφορά σε μία συλλογή έργων υποδομής και ένα δίκτυο εμπορικών συμφωνιών σε 152 χώρες που έχουν σχεδιαστεί για να συνδέουν ολόκληρο τον κόσμο απευθείας με την κινεζική οικονομία μέσω διασυνδεδεμένων χερσαίων και θαλάσσιων οδών. Είναι στην ουσία ένας νέος Δρόμος του Μεταξιού.
44. Soto, A., 2021. Chinese Lending to Africa Down on Debt-Default Fears, Study Says, Bloomberg. Διαθέσιμο εδώ
45. Shepard, W., 2019. What China Is Really Up To In Africa, Forbes. Διαθέσιμο εδώ
46. Shepard, W., 2019. What China Is Really Up To In Africa, Forbes. Διαθέσιμο εδώ
47. Tobenkin, D., 2019. China’s Influence in Africa: A Rising Tide, NAFSA. Διαθέσιμο εδώ
48. The economist, 2013. More than minerals. Διαθέσιμο εδώ
49. Eθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ), 2007. Αντιλήψεις των ΗΠΑ και της ΕΕ για τον διεθνή ρόλο της Κίνας. Μελέτη περίπτωσης: Η Κίνα στην Αφρική. Διαθέσιμο εδώ
50. Από 3 δισ. δολάρια στις αρχές της δεκαετίας του 2000 σε περισσότερα από 26 δισ. δολάρια το 2019.
51. Fabricius, P., 2021. Is turkey’s expanding African footprint also a proxy battleground for Erdogan’s Middle East and European rivalries?, Institute for Security Studies. Διαθέσιμο εδώ
52. Turkish Ministry of Foregin Affairs, Turkish-Africa Relations. Διαθέσιμο εδώ
53. Ενδεικτικά κάποιες άλλες αιματηρές συρράξεις που έληξαν είναι ο εμφύλιος πόλεμος στη Δημοκρατία της Ανγκόλα, οι πόλεμοι της Δυτικής Αφρικής καθώς και η μαζική δολοφονία και βασανισμοί 850.000 ανθρώπων της φυλής Tutsi από την φυλή των Hutu που εκτυλίχθηκαν στην Δημοκρατία της Ρουάντα το 1994 που έμεινε στην ιστορία ως η Γενοκτονία της Ρουάντα.
54. Χουλιάρας, Α., Πετρόπουλος, Σ., 2015. Η Αφρική και οι άλλοι. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο εδώ
55. Marks, S., Nagourney, E., Perez-Pena, R., 2020. Why is Ethiopia at War with itself ? Διαθέσιμο εδώ
56. Όπως στο Νότιο Σουδάν και στη Σομαλία.
57. United Nations Office in African Union (UNOAU), Peacekeeping planning and Management. Διαθέσιμο εδώ.
58. Παραδείγματα τέτοιων καταστάσεων αποτελούν ο Πρόεδρος της Γουινέας Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, ο πρόεδρος του Σουδάν Omar al–Bashir κλπ.
59. Council Foreign Relations, 2020. Africa’s Leaders for life. Διαθέσιμο εδώ
60. The Economist, 2015. One in five the scale of corruption in Africa. Διαθέσιμο εδώ
61. The Economist, 2006. Africa’s unending war on corruption. Διαθέσιμο εδώ
62. Momoh, Z., 2015. Corruption and Governance in Africa Διαθέσιμο εδώ
63. Reitano, T., Hunter, M., 2018. Mitigating the threat of organised crime to Africa’s development. Διαθέσιμο εδώ
64. Okumu, W.,, Botha, A.,2007. Defining, Addressing and Understanding it’s Impact on Humanity. Διαθέσιμο εδώ
65. Njoku, E., 2021. Merchants of Terror: The Counter-Terrorism Economy in Africa. Διαθέσιμο εδώ
66. Temin, J.,, Democratic trends in Africa four charts. Freedom House. Διαθέσιμο εδώ
67. Χουλιάρας, Α., Πετρόπουλος, Σ., 2015. Η Αφρική και οι άλλοι. [ηλεκτρ. βιβλίο] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο εδώ
68. Temin, J.,, Democratic trends in Africa four charts, Freedom House. Διαθέσιμο εδώ
69. Xρυσός, χαλκός, ουράνιο κλπ
70. Χουλιάρας, Α., Πετρόπουλος, Σ., 2015. Η Αφρική και οι άλλοι. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο εδώ
71. Χουλιάρας, Α., Πετρόπουλος, Σ., 2015. Η Αφρική και οι άλλοι. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο εδώ
72. Χουλιάρας, Α., Πετρόπουλος, Σ., 2015. Η Αφρική και οι άλλοι. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.  Διαθέσιμο εδώ