Υγεία

Δώστε βαθιά ανάσα στη ζωή και στην υγεία σας

Γράφει ο Εμμανουήλ Χατζημανώλης, Χειρουργός ΩΡΛ, Διευθυντής Κλινικής Κεφαλής και Τραχήλου ΥΓΕΙΑ.

Η σωστή ρινική αναπνοή έχει αποφασιστική σημασία τόσο για την ποιότητα της ζωής μας όσο και για την υγεία μας.

Γι’ αυτό επιβάλλεται να αντιμετωπίζουμε αμέσως τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν, πολύ περισσότερο σήμερα που η αντιμετώπιση είναι απλή και αποτελεσματική. Τι πρέπει να γνωρίζουμε, λοιπόν, για τα συμπτώματα και πότε πρέπει να απευθυνόμαστε στο γιατρό μας;

Η δυσκολία στην αναπνοή από τη μύτη μπορεί να είναι μόνιμη ή προσωρινή και από ελαφρά έως ιδιαίτερα έντονη, μέχρι πλήρους απόφραξης. Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των αιτιών και στην αντιμετώπισή τους θα πρέπει να περιγράψουμε τη σημασία της σωστής αναπνοής από τη μύτη στη γενικότερη υγεία, αλλά και στην ψυχική ισορροπία του ατόμου.

Η μύτη είναι η αρχή του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και εκτός από κύρια οδό εισόδου του αέρα στα πνευμόνια επιτελεί και τις ακόλουθες σοβαρές λειτουργίες: Κατ’ αρχάς, υγραίνει, θερμαίνει και φιλτράρει τον εισπνεόμενο αέρα, ώστε να φτάνει στους πνεύμονες καθαρός, χωρίς βλαπτικές ουσίες.

Επίσης, αποτελεί το όργανο της όσφρησης, μιας αίσθησης ιδιαίτερα χρήσιμης τόσο για την προφύλαξή μας από την εισπνοή βλαπτικών ουσιών όσο και για την ποιότητα της ζωής μας, που σχετίζεται με την απόλαυση των οσμών κατά τη λήψη τροφών και ποτών, αλλά και με την επαφή μας με το περιβάλλον.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν δεν είναι άνετη η ρινική αναπνοή;

Στην περίπτωση αυτή μπορεί να προκληθεί από μικρή μέχρι έντονη αναπνευστική δυσχέρεια, η οποία υποχρεώνει τον ασθενή να καταφύγει στη χρήση αποσυμφορητικών σπρέι. Η δυσφορία μπορεί να συνοδεύεται από εκνευρισμό, αδυναμία συγκέντρωσης, κεφαλαλγίες, έντονο ροχαλητό και απνοϊκές κρίσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Κακή ρινική αναπνοή στα παιδιά

Στα παιδιά η κακή ρινική αναπνοή παρεμποδίζει την καλή οξυγόνωση των ιστών ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το αποτέλεσμα είναι διαταραχή της σωστής ανάπτυξης του παιδιού με δυσμορφίες στο πρόσωπο λόγω της διαρκούς στοματικής αναπνοής, αλλά και δυσκολίες μάθησης εξαιτίας της αδυναμίας συγκέντρωσης και προσοχής στο σχολείο.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση νηπίων που κοιμούνται το μεγαλύτερο μέρος του 24ώρου, καταλαβαίνουμε τι σημαίνει να υποξυγονώνονται όλο αυτό το διάστημα, με τις ανάλογες επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους.

Κακή ρινική αναπνοή στους ενήλικες

Στους ενήλικες, πέραν της δυσφορίας λόγω της αποφραγμένης μύτης και των επιπτώσεών της στην απόδοση στην εργασία, είναι σημαντικό να επισημάνουμε την επίδρασή της και στην ποιότητα του ύπνου.

Είναι γνωστή η συμβολή της κακής ρινικής αναπνοής στη γένεση του συνδρόμου των απνοιών κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα συμπτώματα είναι έντονο ροχαλητό, σταμάτημα της αναπνοής, άλλοτε άλλης διάρκειας και συχνότητας, με αποτέλεσμα τις συχνές αφυπνίσεις και την αδυναμία του πάσχοντα να παραμείνει στο στάδιο του βαθύ ύπνου, που θα τον ξεκουράσει. Συνέπειες της κατάστασης αυτής είναι η έντονη ημερήσια υπνηλία, η σύγχυση και η αδυναμία συγκέντρωσης, σε βαρύτερες περιπτώσεις η ανάπτυξη υπέρτασης, αρρυθμιών και σεξουαλικής ανεπάρκειας, ιδίως στους άνδρες.

Σε ακραίες και βαρύτατες περιπτώσεις έχουν περιγραφεί ακόμη και θάνατοι από ανακοπή στη διάρκεια του ύπνου. Ο θάνατος οφείλεται στην παρατεταμένη άπνοια ,που δε διακόπηκε από αφύπνιση, σε περιπτώσεις όπου το άτομο είχε κάνει κατάχρηση οινοπνεύματος ή ηρεμιστικών ουσιών προ του ύπνου. Βέβαια, εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε πως στις βαριές αυτές περιπτώσεις δεν ευθύνεται μόνο η δυσχέρεια της ρινικής αναπνοής.

Συντρέχουν και άλλοι λόγοι, και κυρίως η εξεσημασμένη παχυσαρκία ή σκελετικές ανωμαλίες στην περιοχή του στοματοφάρυγγα (ανωμαλία των γνάθων, υπερτροφία αμυγδαλών και αδενοειδών, μεγάλη γλώσσα, χαλαρή υπερώα και μεγάλη σταφυλή με χαλαρά και πτυχωτά τοιχώματα του λάρυγγα). Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή η μύτη εξυπηρετεί και την αίσθηση της όσφρησης. Η ελάττωση ή και πλήρης κατάργηση της οσφρητικής λειτουργίας είναι ένα σύμπτωμα που σχετίζεται με παθολογικές καταστάσεις η ποιο συχνή από τις οποίες είναι οι ιογενείς φλεγμονές της ρινικής κοιλότητας. Έτσι αρκετά συχνά σε ιώσεις μπορεί να εμφανισθεί υποσμία ή και ανοσμία. Το σύμπτωμα αυτό είναι χαρακτηριστικό της προσβολής από τον κορωνοϊό, υπεύθυνο  για την πανδημία που μας ταλαιπωρεί τελευταία. Είναι ιδιαίτερης σημασίας διότι αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα σε πολλές δε περιπτώσεις και το μοναδικό, έτσι ώστε ο φορέας που δεν παρουσιάζει άλλα συμπτώματα εάν δεν το αξιολογήσει και δεν το διερευνήσει με το κατάλληλο test μπορεί να κυκλοφορεί και να διασπείρει τον ιό.

Οι αιτίες που προκαλούν δυσχέρεια ή απόφραξη της ρινικής αναπνοής

Οι αιτίες που προκαλούν δυσχέρεια ή απόφραξη της ρινικής αναπνοής διακρίνονται στην εγκατάσταση ρινίτιδων, σε σκελετικές ανωμαλίες και σπανιότερα σε όγκους.

Αγγειοκινητική ρινίτιδα

Οι ρινίτιδες μπορεί να οφείλονται σε ιούς (κοινό κρυολόγημα) ή σε μικρόβια. Συνήθως είναι παροδικές και δε μας απασχολούν ιδιαίτερα. Μπορεί να οφείλονται επίσης σε ευαισθησία του βλεννογόνου της μύτης, ο οποίος πρήζεται και αποφράσσει την αναπνευστική οδό, για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα. Η κατάσταση αυτή λέγεται αγγειοκινητική ρινίτιδα και πυροδοτείται συνήθως από τις θερμοκρασιακές μεταβολές και τις αλλαγές στην υγρασία του περιβάλλοντος.  Στην κατάσταση αυτή είναι περισσότερο επιρρεπή  άτομα που τους λείπει η σωματική άσκηση. Με τα χρόνια μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη υπερτροφία των ρινικών κογχών, με αποτέλεσμα μόνιμη ρινική απόφραξη. Η συγκεκριμένη κατάσταση επιδεινώνεται και από τη χρόνια χρήση αποσυμφορητικών φαρμάκων, στην οποία οδηγούνται τα άτομα που πάσχουν, προσπαθώντας να ανακουφιστούν από το βούλωμα της μύτης.

Αλλεργική ρινίτιδα

Άλλη αιτία στην κατηγορία αυτή είναι η αλλεργική ρινίτιδα. Ο αλλεργικός βλεννογόνος, επηρεασμένος από αντιγόνα που συνήθως εμφανίζονται στην ατμόσφαιρα την άνοιξη και το φθινόπωρο (γύρη λουλουδιών), πρήζεται και αποφράσσει την αναπνευστική οδό. Το οίδημα αυτό πολλές φορές εξελίσσεται στη δημιουργία πολυπόδων, που πολλές φορές πληρούν ασφυκτικά τη ρινική κοιλότητα, αλλά και τις Παραρρίνιες κοιλότητες (ιγμόρεια, ηθμοειδής κυψέλες, μετωπιαίοι και ηθμοειδής κόλποι).

Σκελετικές ανωμαλίες

Τέλος οι σκελετικές ανωμαλίες σχετίζονται κυρίως με ανωμαλίες του ρινικού διαφράγματος. Ένα διάφραγμα που παρεκκλίνει από τη μέση γραμμή πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι δεν προκαλεί πάντα απόφραξη της αναπνοής. Επομένως δε σημαίνει ότι πρέπει να χειρουργηθεί. Θα διορθώσουμε χειρουργικά ένα διάφραγμα που παρεκκλίνει από τη μέση γραμμή ακουμπώντας στο πλάγιο ρινικό τοίχωμα και αποφράσσει μόνιμα την αναπνοή. Επίσης μπορεί ταυτόχρονα, και αυτό συμβαίνει τις περισσότερες φορές, να συνυπάρχει με υπερτροφία των ρινικών κογχών. Στις περιπτώσεις αυτές, ακόμα και μία μέτρια σκολίωση μπορεί, σε συνδυασμό με τις υπερμεγέθεις κόγχες, να προκαλεί σοβαρή δυσχέρεια της ρινικής αναπνοής.

Πιθανότητα ανάπτυξης όγκου

Τελειώνοντας με τις αιτίες της ρινικής απόφραξης, δε θα πρέπει να παραλείψουμε και την πιθανότητα ανάπτυξης όγκου. Συνήθως πρόκειται για απόφραξη που εξελίσσεται ταχέως, είναι συνήθως μονόπλευρη και συχνά συνοδεύεται από ρινορραγίες. Η εξέταση της μύτης με ενδοσκόπιο θα αποκαλύψει τον όγκο, το είδος του οποίου θα προσδιοριστεί με βιοψία, ενώ το μέγεθος και οι σχέσεις του θα φανούν με αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Η αντιμετώπιση της ρινικής δυσχέρειας

Αφού λοιπόν προσδιοριστεί η αιτία της ρινικής δυσχέρειας, θα ακολουθήσει η θεραπεία. Στις φλεγμονώδεις και αλλεργικές παθήσεις χορηγούνται οι κατάλληλες φαρμακευτικές αγωγές. Οι πολύποδες αφαιρούνται χειρουργικά με την ενδοσκοπική μέθοδο, ενώ παράλληλα ο ασθενής υποβάλλεται σε αλλεργιολογικό έλεγχο ώστε να αντιμετωπιστεί η αλλεργία που μπορεί να πυροδοτήσει υποτροπή των πολυπόδων.

Οι υπερτροφικές κόγχες συρρικνώνονται με τη χρήση συνηθέστερα ραδιοσυχνοτήτων. Η θεραπεία της σκολίωσης του ρινικού διαφράγματος είναι πάντα χειρουργική. Συνήθως είναι απαραίτητο να συνδυαστεί με συρρίκνωση των κάτω ρινικών κογχών. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη σωστή ένδειξη για εγχείρηση. Εκεί που γίνεται χειρουργική επέμβαση χωρίς ισχυρή ένδειξη, το πρόβλημα αντί να λυθεί, επιτείνεται. 

*Άρθρο του Εμμανουήλ Χατζημανώλη, Χειρουργού ΩΡΛ, Διευθυντή Κλινικής Κεφαλής και Τραχήλου ΥΓΕΙΑ.