Υγεία

Διαταραχές όσφρησης: Πως προκαλούνται και ποια είναι η θεραπεία τους

Γράφει η Ανατολή Παταρίδου, Χειρουργός ΩΡΛ - Επιστ. Συνεργάτις ΥΓΕΙΑ.

Η όσφρηση είναι η αίσθηση με την οποία αντιλαμβανόμαστε τις οσμές και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και με την αίσθηση της γεύσης. Η άρτια λειτουργία της όσφρησης μας οδηγεί μέσα από αγαπημένες μυρωδιές στη δημιουργία όμορφων στιγμών και συναισθημάτων, συμβάλλοντας έτσι στην καλή μας ψυχική και σωματική υγεία σε όλες τις ηλικίες. Βέβαια πολλές φορές όταν η όσφρηση μας λειτουργεί καλά ζούμε και δυσάρεστες εμπειρίες όταν βρισκόμαστε στη δύσκολη θέση να ανεχθούμε πολύ άσχημες μυρωδιές.

Το υπεύθυνο όργανο για τη λειτουργία της όσφρησης είναι το οσφρητικό νευροεπιθήλιο το  οποίο βρίσκεται στο ανώτερο της οροφής της μύτης και έχει πολλαπλές νευρικές συνδέσεις με πολλές περιοχές του εγκεφάλου.
Οποιοδήποτε τοπικό ή συστηματικό νόσημα που προκαλεί βλάβη σε μια ή περισσότερες από τις περιοχές αυτές μπορεί να προκαλέσει μερική ή ολική ανοσμία.

Ποιες είναι οι συχνότερες διαταραχές όσφρησης;

Οι πιο συχνές μορφές διαταραχών την όσφρησης είναι:

• η υποσμία όπου έχουμε μερική απώλεια όσφρησης.
  η παροσμία που αφορά την λανθασμένη αντίληψη οσμών.
• η ανοσμία που χαρακτηρίζεται από την ολική απώλεια της όσφρησης.

Αιτίες που προκαλούν διαταραχές στην όσφρηση
Οι πιθανές αιτίες είναι πολυάριθμες και κυμαίνονται από απλές ιογενείς λοιμώξεις όπως το κοινό κρυολόγημα, γρίπη ρινοφαρυγγίτιδες, την αλλεργική ρινίτιδα η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σε ποσοστό εμφάνισης σε όλες τις ηλικίες. Άλλες αιτίες αφορούν ανατομικές ανωμαλίες της μύτης όπως το στραβό διάφραγμα, χρόνιες παρρανικολπίτιδες, πολύποδες, καλοήθεις ή κακοήθεις όγκους της μύτης.

Επίσης, άλλα αίτια που προκαλούν διαταραχές στην όσφρηση είναι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις σε ένα ποσοστό 5-20% ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη θέση του τραύματος. Ακόμη το γήρας η νόσος Parkinson και Alzheimer καθώς και ο σακχαρώδης διαβήτης μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια της όσφρησης. Η έκθεση σε τοξικές ουσίες, το κάπνισμα, η κατάχρηση αλκοόλ, αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή ακτινοθεραπεία για καρκίνους κεφαλής και τραχήλου, νοσήματα του θυρεοειδούς, των νεφρών, του ήπατος, του παγκρέατος και ψυχικά νοσήματα όπως η σχιζοφρένεια είναι υπεύθυνα σε κάποιο ποσοστό για διαταραχές της όσφρησης.

Διάγνωση διαταραχών όσφρησης

Η διάγνωση των διαταραχών όσφρησης περιλαμβάνει ένα πλήρες και αναλυτικό ιατρικό ιστορικό καθώς επίσης έναν πλήρη ενδοσκοπικό έλεγχο της μύτης του ρινοφάρυγγα, του φάρυγγα και του λάρυγγα καθώς και έλεγχο των εγκεφαλικών συζυγιών.

Ανάλογα με τα ευρήματα μπορεί να είναι απαραίτητος και ένας απεικονιστικός έλεγχος είτε με αξονική τομογραφία είτε με μαγνητική τομογραφία για τον αποκλεισμό νεοπλασμάτων του πρόσθιου κρανιακού  βόθρου, της ρινικής κοιλότητας και των παραρρινίων  κόλπων ή για την επιβεβαίωση τυχόν παραρρινοκολπίτιδας.

Πολύ χρήσιμα είναι και τα οσφρητικά τεστ με τα οποία μπορούμε να αξιολογήσουμε τον τύπο της διαταραχής όσφρησης σε κάθε ασθενή.

Θεραπεία διαταραχών όσφρησης

Η θεραπευτική αντιμετώπιση σε όσους ασθενείς έχουν αλλεργική ρινίτιδα και φλεγμονές στους παραρρίνιους κόλπους είναι αρχικά φαρμακευτική. Μεγάλος αριθμός ασθενών που λαμβάνουν ένα ολοκληρωμένο φαρμακευτικό σχήμα έχει σημαντική ανταπόκριση με αποτέλεσμα την ελάττωση ή πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων της φλεγμονής καθώς και σημαντική βελτίωση στο θέμα της όσφρησης.
Αν όμως από το διαγνωστικό έλεγχο διαπιστωθούν ανατομικές ανωμαλίες όπως στραβό διάφραγμα, υπερτροφία στις κάτω ρινικές κόγχες, πολύποδες στη μύτη, υπόλειμμα από κρεατάκια στο ρινοφάρυγγα, χρόνια παραρρινοκολπίτιδα είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπιστούν χειρουργικά με τις νέες ενδοσκοπικές τεχνικές οι οποίες εξασφαλίζουν ακρίβεια και ασφάλεια καθώς και ριζικότητα στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

Δυστυχώς οι διαταραχές όσφρησης πολλές φορές δεν γίνονται έγκαιρα αντιληπτές από τους πάσχοντες και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να παραμένουν αδιάγνωστοι γεγονός που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής τους αλλά  περικλείει και σημαντικό κίνδυνο αφού μπορεί να μην αντιληφθούν έγκαιρα τη μυρωδιά του καπνού από κάποια εστία φωτιάς ή την έκθεση τους σε τοξικές  οσμές  που τους βάζουν σε κίνδυνο.

Η απόλαυση ενός ωραίου γεύματος ή μιας όμορφης βόλτας στην εξοχή βασίζεται στην καλή λειτουργία της όσφρησης η οποία εκτός από όμορφες στιγμές μας προστατεύει και από έκθεση σε διάφορους βλαπτικούς παράγοντες.

Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να γίνεται ολοκληρωμένη διερεύνηση και διάγνωση στην περίπτωση που υπάρχει διαταραχή της όσφρησης καθώς αυτό εξασφαλίζει στο μέγιστο βαθμό τη δυνατότητα να παρέμβουμε αποτελεσματικά τόσο φαρμακευτικά αλλά και χειρουργικά σε όσες περιπτώσεις υπάρχει ένδειξη να γίνει αυτό.

*Άρθρο της Ανατολής Παταρίδου, Χειρουργού ΩΡΛ - Επιστ. Συνεργάτιδας ΥΓΕΙΑ.