Υγεία

Η πρώτη επαφή με τον ήλιο: Τι να προσέξετε

Γράφει  ο Δημήτριος Μαλάνος, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος, Συνεργάτης Δερματολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ.

H έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, με τις κατάλληλες προφυλάξεις, έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία μας. Αποτελεί την κύρια πηγή για τη σύνθεσή της βιταμίνης D, η οποία είναι σημαντική όχι μόνο για την υγεία των οστών, αλλά σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες  και για την πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνων. Ο ήλιος φαίνεται ότι επιδρά και στην ψυχική μας υγεία. Περισσότερο ηλιακό φως δημιουργεί καλύτερη διάθεση, ενώ η έλλειψη του μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην κατάθλιψη. Επιπρόσθετα , εδώ και πολλά χρόνια  είναι γνωστή   και η θεραπευτική δράση της ηλιακής ακτινοβολίας  σε φλεγμονώδη νοσήματα του δέρματος όπως η ψωρίαση και το έκζεμα.

Ωστόσο η έκθεση στον ήλιο, εκτός από την ευεργετική της δράση, εγκυμονεί και αρκετούς κινδύνους όπως τον κίνδυνο ανάπτυξης δερματικού καρκίνου (με κύρια απειλή το μελάνωμα), ηλιακά εγκαύματα, φωτοδερματίτιδες. Συγκεκριμένα οι κλινικές εκδηλώσεις του ηλιακού εγκαύματος κυμαίνονται από  ήπιο ερύθημα (κοκκίνισμα) ως δημιουργία φυσαλίδων. Τα ηλιακά εγκαύματα αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος και πρόκληση φωτογήρανσης,  γι’ αυτό θα πρέπει πάντα να λαμβάνουμε αντι-ηλιακά μέτρα προφύλαξης. 

Άλλα νοσήματα που παρουσιάζουν επιδείνωση με τον ήλιο είναι, ο επιχείλιος έρπητας, η ροδόχρους νόσος, ο ερυθηματώδης λύκος. 

 Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει και φαρμακευτική φωτοευαισθησία. Πρόκειται για  αντίδραση του δέρματος που προκύπτει μετά από τοπική ή συστηματική (από το στόμα) χορήγηση μιας φαρμακευτικής ουσίας και έκθεση στο ηλιακό φως. Κλινικά εμφανίζονται ερύθημα, οίδημα, φυσαλίδες. Φάρμακα που προκαλούν συχνά φωτοευαισθησία είναι αντιβιοτικά (π.χ. τετρακυκλίνες), αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά, αντιδιαβητικοί παράγοντες, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη. 

Στις συχνές  αντιδράσεις του δέρματος στον ήλιο συγκαταλέγονται και οι φωτοδερματίτιδες. Οφείλονται στην επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας  σε συνδυασμό με την προηγηθείσα τοπική χρήση  ουσιών που συχνά περιέχονται σε καλλυντικά και αρώματα. Το δέρμα παρουσιάζει ερυθρότητα, απολέπιση  και κνησμό. Για την αποφυγή τέτοιων αντιδράσεων θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στη χρήση καλλυντικών  σκευασμάτων πριν την έκθεση στον ήλιο. 

Μια άλλη δερματική πάθηση που  εμφανίζεται μετά τις πρώτες φορές έκθεσης στον ήλιο στην αρχή του καλοκαιριού και έχει την τάση να υποτροπιάζει κάθε χρόνο την ίδια εποχή  είναι το  πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός. Εκδηλώνεται ως κνησμώδες εξάνθημα, αποτελούμενο από κηλίδες, βλατίδες (μικρά κόκκινα σπυράκια), ακόμα και φυσαλίδες στα φωτοεκτεθειμένα μέρη του σώματος. Περιοχές του σώματος που είναι μονίμως εκτεθειμένες (πρόσωπο, τράχηλος) προσβάλλονται λιγότερο συχνά. Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν σταδιακή βελτίωση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο και το δέρμα γίνεται πιο ανθεκτικό. Η χρήση αντηλιακών και η προοδευτική απευαισθητοποίηση με σταδιακά αυξανόμενη έκθεση στον ήλιο είναι χρήσιμα μέτρα για την πρόληψη της εμφάνισης της νόσου. 

Για αποτελεσματική προστασία από τον ήλιο  και αποφυγή των δερματοπαθειών που εκλύονται από την υπεριώδη ακτινοβολία συνιστάται:

• Να αποφεύγετε την έντονη έκθεση στον ήλιο. Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες περνούν ακόμη και τα σύννεφα γι’ αυτό χρειάζονται προστασία και τις συννεφιασμένες μέρες.
• Χρήση καπέλου με πλατύ γείσο και προστατευτικού ρουχισμού.
• Χρησιμοποιείστε αντι-ηλιακά με ευρύ φάσμα προστασίας (UVB + UVA) και υψηλό δείκτη προστασίας (SPF > 25).
• Τοποθετείστε το αντι-ηλιακό 30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο. Ξαναβάλτε αντι-ηλιακό αν μπείτε στη θάλασσα ή ιδρώσετε πολύ.
•  Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας αν λαμβάνετε φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος στον ήλιο. 

Συμπερασματικά, με βάση τα έγκυρα επιστημονικά στοιχεία, η έκθεση στον ήλιο θα πρέπει να γίνεται με μέτρο και με τις κατάλληλες προφυλάξεις ώστε να επωφεληθούμε από τις θετικές επιδράσεις της ηλιακής  ακτινοβολίας χωρίς να θέτουμε την υγεία μας σε κίνδυνο.

*Άρθρο του Δημήτριου Μαλάνου, Δερματολόγου-Αφροδισιολόγου, Συνεργάτη Δερματολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ.