Τεχνολογία

Έλληνας “πίσω” από την ακτινοβολία “εξπρές” κατά του καρκίνου

Τρόπο για να γίνεται με μία κίνηση η θεραπεία στην οποία υποβάλλονται επί εβδομάδες οι καρκινοπαθείς, ανακάλυψε επιστημονική ομάδα με επικεφαλής Έλληνες.

Έναν νέο πολύ πιο σύντομο και λιγότερο δαπανηρό δρόμο στη θεραπεία των καρκινοπαθών με ακτινοβολίες ανοίγει η πρωτοποριακή έρευνα επιστημόνων στις ΗΠΑ, με επικεφαλής ογκολόγο ελληνικής καταγωγής. Στο μέλλον οι ασθενείς με καρκίνο πιθανώς θα μπορούν να παίρνουν όλη την ακτινοθεραπεία τους (που σήμερα διαρκεί αρκετές εβδομάδες) σε μια μόνο δόση διάρκειας μερικών μόνο χιλιοστών του δευτερολέπτου.

Η νέα ακτινοθεραπεία-εξπρές FLASH έχει αρχίσει να αναπτύσσεται στο Κέντρο Καρκίνου 'Αμπραμσον της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια και οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή ογκολογίας Κωνσταντίνο Κουμένη, μετά από σχετικά πειράματα σε ζώα (τρωκτικά), έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο διεθνές ογκολογικό περιοδικό "International Journal of Research Oncology, Biology & Physics". O Κ.Κουμένης είναι απόφοιτος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1989), με διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Χιούστον στο Τέξας (1994), ενώ στην ερευνητική ομάδα συμμετέχουν ο Ιωάννης Βεργινάδης και η Αναστασία Βελαλοπούλου.

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ακτινοβολία πρωτονίων για να δημιουργήσουν σε επιταχυντή (κύκλοτρο) μια δόση διάρκειας 100 έως 200 χιλιοστών του δευτερολέπτου που -θεωρητικά τουλάχιστον- είναι αρκετή για να δώσει σε ένα καρκινοπαθή όλη την αναγκαία ακτινοθεραπεία. Οι πρώτες δοκιμές της τεχνικής FLASH δείχνουν ότι έχει το ίδιο αποτέλεσμα στους όγκους με την παραδοσιακή θεραπεία φωτονίων, χωρίς μάλιστα να προξενεί βλάβη στους υγιείς ιστούς λόγω της πολύ σύντομης διάρκειας της.

Άλλες επιστημονικές ομάδες έχουν δημιουργήσει παρόμοιες δόσεις-εξπρές αλλά με χρήση ηλεκτρονίων χαμηλής ενέργειας, τα οποία όμως δεν διεισδύουν αρκετά βαθιά στο σώμα (μόνο πέντε έως έξι εκατοστά), ώστε να έχουν την ίδια θεραπευτική χρησιμότητα για τους εσωτερικούς όγκους. Η νέα τεχνική (Proton FLASH Radiation Therapy System), που δοκιμάστηκε στο πανεπιστημιακό Κέντρο Θεραπείας Πρωτονίων Ρόμπερτς, δείχνει ότι, με τις κατάλληλες τεχνικές τροποποιήσεις, οι σημερινοί επιταχυντές πρωτονίων μπορούν να επιτύχουν δόσεις με κλινική χρησιμότητα.

Οι ερευνητές ήδη ετοιμάζονται για την πρώτη κλινική δοκιμή τους σε ανθρώπους. Προς το παρόν η τεχνική FLASH έχει δείξει την αποτελεσματικότητα της μόνο σε μικρά ζώα και σε μικρές περιοχές ιστών. Η μέθοδος πρέπει να βελτιωθεί, ώστε αποδεδειγμένα να έχει ανάλογο αποτέλεσμα σε μεγαλύτερη περιοχή του σώματος και σε μεγαλύτερα σώματα όπως το ανθρώπινο. Ακόμη, θα επιδιωχθεί η δόση να διαρκεί λιγότερο από 100 χιλιοστά του δευτερολέπτου.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη κατανοήσει πώς ακριβώς δουλεύει η ακτινοθεραπεία-εξπρές με βομβαρδισμό πρωτονίων και κυρίως πώς καταφέρνει να μην κάνει ζημιά στους γειτονικούς υγιείς ιστούς. Δεν είναι σαφές γιατί τα καρκινικά κύτταρα αντιδρούν διαφορετικά από τα υγιή στη θεραπεία, με αποτέλεσμα τα πρώτα να καταστρέφονται, αλλά τα δεύτερα να μένουν άθικτα.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η ακτινοθεραπεία-εξπρές με πρωτόνια ή με ηλεκτρόνια υψηλής ενέργειας θα είναι κλινικά διαθέσιμη σε πέντε έως δέκα χρόνια, ακόμη και για όγκους που σήμερα δύσκολα θεραπεύονται με ακτινοθεραπεία. Όμως ίσως ήδη μετά από δύο έως τρία χρόνια να μπορεί να αξιοποιηθεί μόνο για επιφανειακούς όγκους και για όσους αποκαλύπτονται μετά από χειρουργική επέμβαση.