Κοινωνία

Κωνσταντίνος Χατζηλάκος: απογειωνόμαστε 4 κι επιστρέφαμε 2 ή 1 ή... κανένας! (εικόνες)

Οι αφηγήσεις απο τις ημέρες του πολέμου και το μήνυμα που στέλνει στις κατοπινές γενιές, ένας απο τους τελευταίους θρυλικούς αεροπόρους του ΄40.

Ο αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. Κωνσταντίνος Χατζηλάκος γεννήθηκε στη Λάρισα το 1920. Κατετάγη στη Σχολή Ικάρων το 1940. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (1940-1945) ως μάχιμος πιλότος της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας, έδρασε στα πεδία των μαχών της Βορείου Αφρικής, της Μεσογείου, της Ιταλίας, της Γιουγκοσλαβίας και του Αιγαίου. Έχει στο ενεργητικό του πάνω από 200 πολεμικές αποστολές με αεροσκάφη «Hurricane» και «Spitfire». Για την δράση του αυτή του απονεμήθηκαν δέκα πολεμικά παράσημα.

Την περίοδο 1945-1967 διετέλεσε εκπαιδευτής σε στρατιωτικές σχολές και των τριών όπλων των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και διοικητής μεγάλων αεροπορικών μονάδων και διευθυντής επιχειρήσεων σε στρατηγεία του ΝΑΤΟ. Το 1964-1967 ήταν ακόλουθος άμυνας στην ελληνική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον. Αποστρατεύτηκε τον Απρίλιο του 1967, πιστός στο Σύνταγμα, λόγω της αντίθεσής του με την χούντα των συνταγματαρχών.

Στη συνέχεια εργάστηκε για εννέα χρόνια ως διευθυντικό στέλεχος στη Χαλυβουργική και από το 1978-1997 ήταν τεχνικός σύμβουλος της Mc Donnell Douglas Corporation. Από το 2006 είναι εφευρέτης του «TRITON», του ελληνικού Μετατροπέα Κυματικής Ενέργειας σε ηλεκτρισμό. Ως βετεράνος πολεμικός πιλότος είναι πρόεδρος του συνδέσμου παλαιμάχων αεροπόρων της Βρετανικής Βασιλικής Αεροπορίας, κλάδος Αθηνών. Ζει στην Αθήνα.

"Να μη ξεχνάμε, να τιμούμε και να επαγρυπνούμε"

Κύριε Χατζηλάκο είστε μια εμβληματική μορφή της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ως πιλότος διώξεως με αεροσκάφη «Hurricane» και «Spitfire», πραγματοποιήσατε πάνω από διακόσιες πολεμικές αποστολές στα μέτωπα της Βορείου Αφρικής, της Μεσογείου, της Ιταλίας, της Γιουγκοσλαβίας και του Αιγαίου. Πείτε μας πως άρχισαν όλα.

Για μας τούς νέους Ίκαρους, όλα άρχισαν με το «ΟΧΙ» της Ελλάδας και συνεχίστηκε με την εκπλήρωση ενός όρκου και ενός χρέους. Μια πορεία γεμάτη άγχος, πόνο και αίμα. «Ή ταν ή επι τας». Έτσι και έγινε.

Με την κατάρρευση του μετώπου τον Απρίλιο του 1941, και την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα, από το Άργος όπου είχε μετασταθμεύσει η Σχολή Ικάρων -μέσω της αμυνόμενης Κρήτης- βρεθήκατε μαζί με τους υπόλοιπους 39 Ικάρους στην Αίγυπτο, και στη συνέχεια στη Ροδεσία (νυν Ζιμπάμπουε) και το Σουδάν. Εκεί ολοκληρώσατε την εκπαίδευσή σας ως πιλότος διώξεως, πριν ενταχθείτε στις ελληνικές πολεμικές μοίρες της Μ. Ανατολής, υπό την αιγίδα της Βρετανικής Βασιλικής Αεροπορίας. Δώστε μας μια εικόνα εκείνης της περιόδου, λίγο πριν μπείτε ενεργά ως μάχιμος πιλότος, στο καμίνι του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Μπήκαμε στην Σχολή Ικάρων το καλοκαίρι του '40, άρα ξέραμε τι μας περίμενε. Η διαδρομή μας από το Τατόι, στο Άργος, στην Κρήτη, στην Παλαιστίνη στην Αίγυπτο, στην Ροδεσία και στο Σουδάν, όπου τελειώσαμε την πολεμική μας εκπαίδευση, δεν ήταν παρά η διαδρομή για την εκπλήρωση του στόχου μας που ήταν να βρεθούμε το συντομότερο στις πολεμικές Μοίρες και να ριχτούμε στον αγώνα.

Τον Φεβρουάριο του 1943 τοποθετηθήκατε στην νεοϊδρυθείσα τότε 336η Μοίρα Διώξεως, εφοδιασμένης με αεροσκάφη «Hurricane». Για το επόμενο διάστημα ένα αντίσκηνο καταμεσής της ανελέητης Λιβυκής ερήμου, θα γίνει το σπίτι σας. Εξορμούσατε από πρόχειρα αεροδρόμια στα παράλια της Βορείου Αφρικής και από εκεί σε όλη τη Μεσόγειο για να προστατέψετε κυρίως συμμαχικές νηοπομπές, αλλά και σε επιχειρήσεις στην κατεχόμενη Κρήτη. Πείτε μας κύριε Πτέραρχε τι θυμάστε από αυτές τις αποστολές.

Απογειωνόμαστε τέσσερεις και επιστρέφαμε δύο, ή ένας, ή κάποιες φορές, κανένας. Aυτό θυμάμαι.

Αληθεύει πώς τον Νοέμβριο του 1943 ήσασταν ένα από τα τέσσερα «Hurricane», που σηκώθηκαν επειγόντως για να παρέχουν αεροπορική κάλυψη σ' ένα καταδρομικό που κατέπλεε με μεγάλη ταχύτητα προς το λιμάνι της Αλεξάνδρειας, στο οποίο επέβαινε ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ, και δυο μέρες αργότερα πάλι συνοδεύσατε ένα αμερικάνικο βομβαρδιστικό «Liberator», που μετέφερε τον Αμερικανό πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούσβελτ στην Τεχεράνη;

Πράγματι, στις 22 και 26 του Νοεμβρίου του 1943, τέσσερα «Hurricane» της 336 απογειώθηκαν για δύο απόρρητες αποστολές. Η μία ήταν να παρέχουμε κάλυψη σ' ένα καταδρομικό και η άλλη να συνοδέψουμε ένα βομβαρδιστικό «Liberator» με Αμερικάνικα χαρακτηριστικά. Αργότερα, όταν έληξε το απόρρητο, μάθαμε ποιό ήταν το πολύτιμο φορτίο τους. Έτυχε να λάβω μέρος και στις δύο αποστολές.

Από τα τέλη του 1943 οι δυο Ελληνικές Μοίρες Διώξεως στη Βόρεια Αφρική, εφοδιάστηκαν με αεροσκάφη «Spitfire». Πόσο διαφορετικό ήταν αυτό το αεροπλάνο σε σύγκριση με το «Hurricane», που πετούσατε ως τότε;

Το «Hurricane» είναι σαν το άλογο που τραβάει το άροτρο. Δυνατό, ανθεκτικό, επίμονο, πεισματάρικο. Το «Spitfire» είναι σαν ένα καθαρόαιμο κούρσας, ελαφρύ, γρήγορο, ευέλικτο και πάνω απ' όλα, όμορφο.

Το Φθινόπωρο του 1944 τα ελληνικά φτερά αποχωρούν από τη Βόρεια Αφρική και εγκαθίστανται σε βάσεις στην Ιταλία. Είναι η περίοδος που τα γερμανικά στρατεύματα εγκαταλείπουν εσπευσμένα τα Βαλκάνια, μια και ο πόλεμος έχει μεταφερθεί στην καρδιά της δικής τους χώρας. Πείτε μας κύριε Χατζηλάκο για τις αποστολές στις οποίες λάβατε μέρος, επιχειρώντας από ιταλικά αεροδρόμια και πως νιώσατε όταν πληροφορηθήκατε ότι στις 12 Οκτωβρίου 1944, η Αθήνα ήταν και πάλι ελεύθερη.

Η 12η Οκτωβρίου του 1944 ήταν ημέρα χαράς για τους Αθηναίους αλλά εγώ την θυμάμαι σαν την ημέρα που σκοτώθηκε ο συνάδελφός μου Επαμεινώντας Κοττάς, σε μία αποστολή στην Γιουγκοσλαβία, την ώρα που ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας ύψωνε στην Ακρόπολη την ελληνική σημαία. Βλέπετε ο πόλεμος στην Ευρώπη συνεχίστηκε και μετά την 12η Οκτωβρίου. Μετά από τις αποστολές που κάναμε στο Αιγαίο, μέχρι να παραδοθούν και οι τελευταίες γερμανικές φρουρές, όπου σκοτώθηκαν άλλοι 6 συνάδελφοί μου, εγώ και ο Λευτέρης Καραμαλέγκος επιστρέψαμε στην Ιταλία όπου συνεχίζονταν με σφοδρότητα οι μάχες και ενταχθήκαμε σε αγγλική Μοίρα διώξεως, μέχρι το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη, στις 8 Μαίου 1945. Στις 12 Οκτωβρίου λοιπόν, χαρήκαμε για την απελευθέρωση της Αθήνας, αλλά εμείς δεν σταματήσαμε να πολεμάμε.

Πότε επιστρέψατε στην ελεύθερη πλέον Ελλάδα και πόσοι από τους αρχικά 40 Ικάρους της 10ης σειράς είχαν επιβιώσει;

Στην Αθήνα επιστρέψαμε στις 14 Νοεμβρίου του 1944. Από τους 22 χειριστές που επανδρώσαμε την 336η Μοίρα τον Φεβρουάριο του 1943, επιστρέψαμε μόνον επτά. Από τους 40 συμμαθητές μου γυρίσαμε οι μισοί.

Ποιόν από όλους τους συμπολεμιστές σας φέρνετε πιο συχνά στη μνήμη σας σήμερα. Γνωρίζετε εάν κάποιοι άλλοι αεροπόροι από τις ελληνικές μοίρες της Μ. Ανατολής βρίσκονται σήμερα στη ζωή;

Κανέναν δεν ξεχνάς. Και κυρίως εκείνον με τον οποίον μοίραζες το αντίσκηνό σου και το βράδυ μετά από την επιστροφή από αποστολή, το ράντζο του το έβρισκες άδειο. Από τους συμμαθητές μου σήμερα εν ζωή είναι μόνον ένας, ο Στάθης Αθανασόπουλος.

Με ποιο μαχητικό αεροσκάφος θα θέλατε να πετάτε σήμερα, εάν μπορούσαμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω και ήσασταν 23 ετών;

Το «Spitfire», γιατί είναι συνδεδεμένο με τις πιο έντονες στιγμές της ζωής μου, ως αεροπόρος.

Τι έχετε να πείτε στους σημερινούς Έλληνες πιλότους της πολεμικής αεροπορίας, που υπερασπίζονται καθημερινά το Αιγαίο;

Να έχουν το καθήκον και την τιμή στην καρδιά τους και να κάνουν αυτό που αυτή υπαγορεύει.

Κύριε Χατζηλάκο εκπληρώσατε με το παραπάνω το χρέος σας προς την πατρίδα, στις πλέον αντίξοες συνθήκες. Ποιό είναι το δικό μας χρέος σήμερα;

Να μη ξεχνάμε, να τιμούμε και να επαγρυπνούμε.

Στην φωτογραφία διακρίνονται χειριστές της 336 Μοίρας Διώξεως, στο Σίντι Μπαράνι της Β. Αφρικής, το 1943. Διακρίνονται από αριστερά, άνω σειρά: Ξανθάκος, Σταυρόπουλος, Σαρσώνης και Τριπόδης. Όρθιοι από αριστερά: Σκάντζικας, Σπυρομήλιος, Διαμαντόπουλος (μοίραρχος), Παναγόπουλος, Νικολόπουλος, Σπυρίδωνος, Σκλήρης και Καρταλαμάκης. Γονατιστοί από αριστερά: Παπαϊωάννου, Σουφρίλας και Χατζηλάκος. (αρχείο Κωνσταντίνου Χατζηλάκου)

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ