Υγεία

Γιατί αλλάζουν χρώμα οι χαμαιλέοντες;

Την απάντηση στο ερώτημα φαίνεται πως βρήκαν ερευνητές από την Ελεβτία, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το μυστικό κρύβεται στα δύο στρώματα κυττάρων που διαθέτει το δέρμα τους, τα οποία περιέχουν νανοκρυστάλλους διαφόρων μεγεθών και σχημάτων.

Αναρίθμητοι επιστήμονες, ξεκινώντας με τον Αριστοτέλη, έχουν μέχρι σήμερα μάταια προσπαθήσει να εξηγήσουν πώς οι χαμαιλέοντες καταφέρνουν να αλλάζουν γρήγορα τα χρώματα του δέρματός τους.

Αυτή τη φορά, ερευνητές στην Ελβετία πιστεύουν ότι επιτέλους έχουν την απάντηση: το μυστικό κρύβεται στο ότι τα συμπαθή ερπετά διαθέτουν δύο στρώματα κυττάρων στο δέρμα τους, τα οποία περιέχουν νανοκρυστάλλους διαφόρων μεγεθών και σχημάτων. Οι χαμαιλέοντες μεταβάλλουν κατά βούληση την απόσταση μεταξύ αυτών των ποικιλόμορφων μικροσκοπικών κρυστάλλων (σε ποσοστό γύρω στο 30%) και έτσι αντανακλούν διαφορετικά μήκη κύματος του φωτός, με αποτέλεσμα στα μάτια των άλλων να αλλάζουν χρώμα και να καμουφλάρονται.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γενεύης, με επικεφαλής τον καθηγητή γενετικής και εξελικτικής βιολογίας Μισέλ Μιλίνκοβιτς, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Communications", σύμφωνα με το "Science" και τη βρετανική «Γκάρντιαν», μελέτησαν εξονυχιστικά το δέρμα των χαμαιλεόντων με τη βοήθεια φασματοσκόπησης και βιντεοσκόπησης υψηλής ανάλυσης.

Όπως διαπιστώθηκε, κάτω από αρκετά στρώματα κοινών δερματικών κυττάρων, υπάρχουν τα λεγόμενα «ιριδοφόρα» κύτταρα, στο εσωτερικό των οποίων «πλέουν» μικροσκοπικοί φωτονικοί κρύσταλλοι από γουανίνη (ένα από τα τέσσερα βασικά συστατικά του DNA). Οι νανοκρύσταλλοι γουανίνης είναι διατεταγμένοι σε ένα πυκνό πλέγμα. Η μεταβαλλόμενη απόσταση μεταξύ των κρυστάλλων καθορίζει το μήκος κύματος του φωτός που θα ανακλασθεί και, κατά συνέπεια, το χρώμα του κυττάρου και τελικά όλου του δέρματος.

Κάπως έτσι, οι χαμαιλέοντες γίνονται ένα με το περιβάλλον τους. Όταν όμως τα ενήλικα αρσενικά συναντήσουν κάποιον ανταγωνιστή τους ή ένα θηλυκό, τότε μέσα σε λίγα λεπτά αποκτούν πολύ πιο έντονα χρώματα (π.χ. από πράσινο σε κόκκινο ή κίτρινο), πράγμα που τους κάνει πλέον να διακρίνονται. Παραμένει άγνωστο πάντως πώς ακριβώς δίνουν την εντολή οι χαμαιλέοντες, ώστε να γίνει η κατάλληλη κυτταρική αναδιάταξη στο δέρμα τους.

Όπως επίσης διαπιστώθηκε, κάτω από το πρώτο στρώμα των ιριδοφόρων κυττάρων, υπάρχει ένα δεύτερο στρώμα παρόμοιων κυττάρων, τα οποία αντανακλούν όχι το ορατό φως, αλλά το υπέρυθρο που παράγει θερμότητα, πράγμα που βοηθά τα ζώα να δροσίζονται.

Η ανακάλυψη του βιολογικού μυστικού των χαμαιλεόντων (που φαίνεται να είναι μοναδικό στο ζωικό βασίλειο) μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να σχεδιάσουν καινοτομικά υλικά που αλλάζουν χρώματα ή είναι λιγότερο ανακλαστικά.