Υγεία

Υπέρταση στην κύηση

Γράφει η Αγγελική Δημητρακάκη - Ινέτζη, Καρδιολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Υπέρτασης Κύησης ΜΗΤΕΡΑ.

Η υπέρταση στην κύηση είναι όταν η πίεση κυμαίνεται πάνω από 140/90 (mmHg). Η αρτηριακή πίεση πρέπει να λαμβάνεται και να τεκμηριώνεται σε δύο ή περισσότερες μετρήσεις, με διαφορά τουλάχιστον τεσσάρων ή  έξι ωρών.

Γενικά οι υπερτασικές διαταραχές επηρεάζουν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό που φτάνει το 5% έως 10% των γυναικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η προεκλαμψία αποτελεί  μία από τις κύριες αιτίες θανάτου που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη.

Μερικές φορές η υπέρταση υπάρχει στην γυναίκα πριν από την εγκυμοσύνη και σε άλλες αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έτσι μιλάμε ανάλογα για :

Χρόνια υπέρταση. Όταν έχουμε αύξηση της αρτηριακής πίεσης πριν από την εγκυμοσύνη ή πριν την 20η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Επειδή η υψηλή αρτηριακή πίεση συνήθως δεν έχει συμπτώματα, μπορεί να είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς πότε ξεκίνησε.

Χρόνια υπέρταση με προεκλαμψία. Αυτή η κατάσταση εμφανίζεται όταν η χρόνια υπέρταση οδηγεί σε επιδείνωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ανάπτυξη πρωτεϊνουρίας ή άλλες επιπλοκές.

Υπέρταση κύησης. Εμφάνιση υπέρτασης μετά την 20η εβδομάδα εγκυμοσύνης. Δεν υπάρχει περίσσεια πρωτεΐνης στα ούρα ούτε άλλα σημάδια βλάβης οργάνων. Η υπέρταση κύησης μπορεί  να οδηγήσει σε προεκλαμψία.

Προεκλαμψία. Η προεκλαμψία εμφανίζεται όταν η υπέρταση αναπτύσσεται μετά την 20η εβδομάδα εγκυμοσύνης με εμφάνιση πρωτεϊνουρίας και με σημεία βλάβης σε άλλα όργανα.

Εκλαμψία. Η μη αντιμετώπιση της προεκλαμψία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ακόμη και θανατηφόρες επιπλοκές για τη μητέρα και το μωρό.

Σύνδρομο (HELLP). Το σύνδρομο hemolysis, elevated liver enzymes, low platelet είναι μια  μορφή προεκλαμψίας. Που εξελίσσεται  σε ένα απειλητικό για τη ζωή σύνδρομο ηπατικής ανεπάρκειας και επιδείνωσης της θρομβοπενίας παρουσία μόνο ήπιας έως μέτριας υπέρτασης.

Προεκλαμψία λοχείας. Εμφάνιση προεκλαμψίας μετά τον τοκετό. Διαγνώσκεται εντός 48 ωρών μετά τον τοκετό, αλλά μπορεί να συμβεί έως και 6 εβδομάδες αργότερα. Είναι μια σοβαρή ιατρική κατάσταση και μπορεί να συμβεί σε γυναίκες χωρίς ιστορικό προεκλαμψίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με της προεκλαμψίας.

Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλέσει κινδύνους κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης όπως :

• Λιγότερη ροή αίματος στον πλακούντα. (περιορισμός της ενδομήτριας ανάπτυξης), χαμηλό βάρος γέννησης ή πρόωρο τοκετό.
• Αύξηση του κινδύνου αποκόλλησης πλακούντα. 
• Περιορισμό της ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου. 
• Βλάβες σε άλλα όργανα. 
• Πρόωρο Τοκετό. 
• Μελλοντικές καρδιαγγειακές παθήσεις. Ο κίνδυνος μελλοντικής καρδιαγγειακής νόσου είναι υψηλότερος στις περιπτώσεις εμφάνισης  προεκλαμψίας.

Τα συνήθη συμπτώματα προεκλαμψίας είναι η εμφάνιση πρωτείνουρίας, σοβαροί πονοκέφαλοι, διαταραχές  στην όραση, πόνος στο άνω μέρος του στομάχου και κάτω από τις πλευρές κυρίως δεξιά, ναυτία, έμετος, δύσπνοια, ξαφνική αύξηση βάρους και πρήξιμο  (πρόσωπο, χέρια, πόδια).

Χρήσιμες Συμβουλές  για αποφυγή Αρτηριακής Υπέρτασης κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης:

Η γυναίκα πριν ξεκινήσει μια εγκυμοσύνη ή όταν είναι στις πρώτες εβδομάδες της θα πρέπει να επισκεφτεί τον γυναικολόγο της και εάν ήδη προϋπάρχει αρτηριακή υπέρταση, πρέπει να προγραμματίσει ένα ραντεβού με ένα καρδιολόγο που έχει εμπειρία στη διαχείριση κυήσεων που εμπλέκονται με  υπέρταση.

• Τακτικά ραντεβού στον ιατρό θα ελέγχουν την αρτηριακή πίεση της μητέρας και την ανάπτυξη του εμβρύου σε κάθε επίσκεψη και θα γίνονται ανάλογα εργαστηριακές εξετάσεις. Αυτά θα βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση – ρύθμιση  της υπέρτασης ή προεκλαμψίας κύησης και άρα στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση.
• Υγιεινή διατροφή.
• Τακτική σωματική δραστηριότητα: Βοηθάει στην καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
• Σωματικό Βάρος: Διατηρώντας ένα υγιές σωματικό βάρος πριν και κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μειώνεται ο κίνδυνος να αναπτυχθεί υπέρταση κύησης.
• Διακοπή καπνίσματος και Αλκοόλ: Και τα δύο αυξάνουν την αρτηριακή πίεση.
• Διαχείριση Άγχους: με ήπια άσκηση, γιόγκα, κα.
• Λήψη κατάλληλης αντιύπερτασικής αγωγής και παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης με πιεσόμετρο στο σπίτι.
• Άμεση επικοινωνία με το ιατρό εάν η αρτηριακή πίεση είναι αρρύθμιστη ή εμφανιστούν συμπτώματα προεκλαμψίας.

Συνήθως η προεκλαμψία εμφανίζεται σε :

• Πρώτο τοκετό.
• Ύπαρξη προεκλαμψίας σε προηγούμενης εγκυμοσύνης.
• Χρόνια  αρτηριακή υπέρταση, χρόνια νεφρική νόσο.
• Ιστορικό θρομβοφιλίας.
• Κύηση με δίδυμα ή τρίδυμα.
• Εξωσωματική γονιμοποίηση.
• Οικογενειακό ιστορικό προεκλαμψίας.
• Σακχαρώδης διαβήτης.
• Παχυσαρκία.
• Αυτοάνοσα νοσήματα.
• Έγκυο άνω 40 ετών.

Θεραπεία

Η επιλογή των αντιυπερτασικών φαρμάκων κατά την εγκυμοσύνη περιορίζεται από ανησυχίες για την ασφάλεια του εμβρύου. Εκτός από την  ασφάλεια, ένας ιδανικός αντιυπερτασικός παράγοντας θα πρέπει να μειώνει σταδιακά την αρτηριακή πίεση χωρίς να διακυβεύεται η ροή αίματος της μήτρας στο έμβρυο.

Η μεθυλντόπα είναι ένας ασφαλής αντιυπερτασικός παράγοντας με αποδεδειγμένο ιστορικό ασφάλειας κατά την εγκυμοσύνη. Οι αποκλειστές διαύλων ασβεστίου χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για σοβαρή υπέρταση ανθεκτική σε άλλα φάρμακα. Συγκεκριμένα η νιφεδιπίνη έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση και βελτιώνει τη νεφρική λειτουργία χωρίς να επηρεάζει τη ροή του αίματος στην ομφαλική αρτηρία. Η ενδοφλέβια υδραλαζίνη συνιστάται για τη θεραπεία της σοβαρής υπέρτασης σε γυναίκες για άμεση δράση.

Οι β-αναστολείς δείχνουν να ελέγχουν με αρκετή ασφάλεια την αρτηριακή πίεση όταν χορηγούνται στο τρίτο τρίμηνο με κύριο εκπρόσωπο την λαβεταλόλη. Οι κύριες ανησυχίες σχετικά με τη χρήση των β-αναστολέων προέρχονται από ενδείξεις ενδομήτριας καθυστερημένης ανάπτυξης και χαμηλό βάρος πλακούντα τεκμηριωμένη όταν η ατενολόλη χρησιμοποιήθηκε στο δεύτερο τρίμηνο. Οι β-αναστολείς μπορούν  να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως εμβρυϊκή βραδυκαρδία, μειωμένη εμβρυϊκή αντισταθμιστική ανταπόκριση στην υποξία και νεογνική υπογλυκαιμία. Τα διουρητικά χρησιμοποιούνται στην περίπτωση της νεφρικής ανεπάρκειας της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας, προκαλώντας όμως  υπονατριαιμία, υποκαλιαιμία, και υπερουριχαιμία.

Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ), οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης ΙΙ και οι αναστολείς ρενίνης αντενδείκνυνται κατά την  εγκυμοσύνη.

Τέλος, σε σοβαρή ανθεκτική υπέρταση εκτός της υδραλαζίνης μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα δρώσα αγγειοδιασταλτικά , που  μπορούν να προκαλέσουν επιπλοκές, όπως υπερβολική υπόταση (νιτροπρωσσικό νάτριο και διαζοξείδιο) και δηλητηρίαση με κυανιούχα άλατα (μόνο νιτροπρωσσικό νάτριο), καθιστώντας τα παράγοντες έκτακτης ανάγκης.

Η ενδοφλέβια θεραπεία θειικού μαγνησίου είναι αποτελεσματική για την προφύλαξη από επιληπτικές κρίσεις σε γυναίκες με σοβαρή προεκλαμψία και  εκλαμψία. 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ο απώτερος στόχος της θεραπείας της υπέρτασης κατά την εγκυμοσύνη είναι η παράδοση ενός υγιούς νεογέννητου χωρίς να διακυβεύεται η υγεία της μητέρας. Η έγκαιρη διάγνωση και η στενή παρακολούθηση τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου είναι ζωτικής σημασίας. Τα αντιυπερτασικά φάρμακα πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση και οι κίνδυνοι του εμβρύου από την ενδομήτρια έκθεση πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά. Η σοβαρή προεκλαμψία  αντιπροσωπεύει μια μαιευτική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με πιθανές θανατηφόρες εκβάσεις τόσο για το έμβρυο όσο και για τη μητέρα. Η οριστική θεραπεία της προεκλαμψίας είναι ο τοκετός. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της προεκλαμψίας είναι η απρόβλεπτη κλινική πορεία της. Ιδανικά, οι ασθενείς υψηλού κινδύνου θα πρέπει να αξιολογούνται νωρίς στην εγκυμοσύνη από έναν μαιευτήρα σε συνεργασία με καρδιολόγο με ειδική εμπειρία σε αυτόν τον τομέα.

Η καρδιά μας είναι η πηγή της ζωής μας. O Σεπτέμβριος είναι αφιερωμένος στην Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς, ας θυμηθούμε πόσο σημαντικό είναι να φροντίζουμε την καρδιά μας καθημερινά. Μια υγιής καρδιά συμβάλλει σε περισσότερες στιγμές ευτυχίας και ευημερίας με τα αγαπημένα μας πρόσωπα.

*Άρθρο της Αγγελικής Δημητρακάκη - Ινέτζη, Καρδιολόγου, Υπεύθυνης Ιατρείου Υπέρτασης Κύησης ΜΗΤΕΡΑ.