Υγεία

Παιδικό Τραύμα: πώς το αντιμετωπίζουμε;

Γράφει ο Δημήτρης Πετράτος, Παιδοορθοπεδικός, Διευθυντής Ορθοπαιδικής Κλινικής Παίδων ΜΗΤΕΡΑ.

Ο όρος τραύμα προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα τιτρώσκω (πληγώνω) και σημαίνει τη βίαιη λύση της συνέχειας των ιστών (σωματικό τραύμα) που ανάλογα με την ένταση επηρεάζει το δέρμα, τους μύες, τα οστά (κατάγματα) και τα εσωτερικά όργανα.

Σε ψυχικό επίπεδο όταν ο οργανισμός βιώνει έντονο συναισθηματικό γεγονός που αδυνατεί να το διαχειριστεί δημιουργείται ψυχικό τραύμα.  Σαν αναπτυσσόμενος οργανισμός το παιδί είναι πολύ πιο ευαίσθητο σε σύγκριση με τον ενήλικα, όσον αφορά τόσο το σωματικό όσο και το ψυχικό τραύμα. Έτσι λοιπόν σωματικό τραύμα, που προέρχεται από βία ιδίας τάξεως μεγέθους, στον ενήλικα προκαλεί σοβαρό τραυματισμό, ενώ στο παιδί μπορεί να του στερήσει τη ζωή. 

Ταξινόμηση τραύματος

Όσον αφορά την ταξινόμηση του τραύματος ανάλογα με τον εξωτερικό παράγοντα που επίδρασε διακρίνουμε αυτά που προέρχονται από:   

1. μηχανική βία (μηχάνημα περιστροφής)
2. δυναμική ενέργεια (πτώση από ύψος)
3. κινητική βία (τροχαίο)
4. θερμική ενέργεια (έγκαυμα)
5. ηλεκτρικό ρεύμα (ηλεκτροπληξία)
6. χημικές ουσίες (χημικά εγκαύματα)
7. τοξικές ουσίες (δηλητηριάσεις)
8. ακτινοβολίες (ηλιακό έγκαυμα)
9. πνιγμός
10. στερητικές καταστάσεις (ασφυξία)

Οι πτώσεις, το πιο συχνό τραύμα στα παιδιά

Σε έρευνα που έγινε στο σωματείο «Αντιμετώπιση Παιδικού Τραύματος» διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί που οδηγούνται σε εισαγωγή συμβαίνουν την άνοιξη ή το καλοκαίρι σε ποσοστό 68% και κυρίως τις απογευματινές ώρες. Τα αγόρια αποτελούν το 66% των εισαγωγών με τραύμα. Στη πλειοψηφία τους το 97% χαρακτηρίζονται σαν ατυχήματα. Κυριότερη αιτία εισαγωγής είναι οι πτώσεις με 50.8% και τα τροχαία με 20.6%.   Οι σοβαρή τραυματισμοί σε ποσοστό 50% συνέβησαν σε ασφαλείς χώρους στο σπίτι 50% και στο σχολείο 10.5%

Πώς διαγιγνώσκονται τα τραύματα;

Στη καθημερινότητα του Τμήματος Επειγόντων ο Ορθοπαιδικός τραυματολόγος αντιμετωπίζει θλάσεις μαλακών μορίων και κατάγματα που μπορεί να είναι κλειστά  ή ανοικτά (με ή χωρίς λύση της συνέχειας του δέρματος). Σημειωτέο ότι είναι δυνατόν να υπάρχει κλειστή ή ανοικτή θλάση μαλακών μορίων με ή χωρίς συνύπαρξη κατάγματος, διατομή τένοντα ή μυός ή νευραγγειακή βλάβη.  Φυσικά η ύπαρξη οστικής ευαισθησίας με ή χωρίς παραμόρφωση, υποδηλώνει την ύπαρξη κατάγματος. Τελικά στη διάγνωση βοηθά η προσεκτική και λεπτομερής κλινική εξέταση για την  εκτίμηση της βλάβης, που συμπληρώνεται με τον απαιτούμενο εργαστηριακό έλεγχο (ακτινογραφίες, αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, υπερηχογράφημα, αγγειογραφία, ηλεκτρομυογράφημα), ώστε να γίνει η ενδεδειγμένη θεραπεία.

Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ιδιαιτέρως πόσο σημαντική είναι η σωστή εκτίμηση της καταστάσεως του μικρού ασθενούς, καθ’ όσον μπορεί να μας παραπλανήσει η τυχόν φαινομενικά καλή αρχική κατάσταση. Το ιστορικό και η κλινική εικόνα μας οδηγούν στον ενδεδειγμένο έλεγχο. Προέχει πάντα η σταθεροποίηση της γενικής καταστάσεως (πιθανή ενδοκοιλιακή αιμορραγία) και μετά η επιμέρους αντιμετώπιση (ανάταξη κατάγματος).  Μεγάλη προσοχή απαιτείτε σε τραυματισμούς με νύσσοντα (καρφί, μαχαίρι, βελόνα) και τέμνοντα (γυαλί, νυστέρι) όργανα, καθ’ όσον είναι  απροσδιόριστο το βάθος και η πορεία των κατά την είσοδο η την έξοδο από το σώμα. Πάντοτε πρέπει να έχουμε στο νου μας μετά από τραυματισμό στο ύπαιθρο με πέτρες, ξύλα, βελόνες κλπ.  ότι η δημιουργία αποστήματος μπορεί να οφείλεται σε ύπαρξη ξένου σώματος.

Τραύματα που χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα είδη τραυμάτων που πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Tραυματικός ακρωτηριασμός είναι η μερική ή ολική αποκοπή της αιματώσεως ενός μέλους άνω ή κάτω άκρου ή δακτύλου. Είναι μικτές βαριές τραυματικές βλάβες μετά από τροχαία ατυχήματα ή εμπλοκή του μέλους σε γεωργικά μηχανήματα. Η συμμετοχή στις βλάβες του δέρματος, των αγγείων, των νεύρων και των οστών απαιτεί για την αποκατάσταση ομάδα ιατρών εξειδικευμένων στη μικροαγγειοχειρουργική και στη συγκόλληση μέλους. Τα τραύματα από πυροβόλο όπλο είναι μικτές βλάβες του δέρματος των αγγείων των νεύρων και των οστών που αντιμετωπίζονται από ειδικό πλαστικό και ορθοπαιδικό με εξειδίκευση στη μικροαγγειοχειρουργική.  Αυτά τα τραύματα  μπορεί να είναι τυφλά, χωρίς πύλη εξόδου του βλήματος, ή διαμπερή  και να έχουν προκαλέσει πολλαπλές εσωτερικές βλάβες.

Τέλος, μία άλλη κατηγορία παιδικού τραύματος που δεν πρέπει να ξεχνάμε  είναι η κακοποίηση. Συνήθως οι γονείς που συνοδεύουν το παιδί δηλώνουν άγνοια για τον τρόπο προκλήσεως του τραυματισμού. Ο έμπειρος όμως ορθοπαιδικός μπορεί να διακρίνει εκτός από το συγκεκριμένο τραύμα και άλλα κλινικά ευρήματα όπως εκχυμώσεις διαφόρου χρόνου προκλήσεως σε διάφορα μέρη του σώματος. Ο ακτινολογικός έλεγχος αναδεικνύει πολλαπλά κατάγματα, σε διάφορο χρόνο  πωρώσεως με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Εδώ η βοήθεια του παιδιάτρου και της κοινωνικής υπηρεσίας είναι πολύ σημαντική.

 *Άρθρο του Δημήτρη Πετράτου, Παιδοορθοπεδικού, Διευθυντή Ορθοπαιδικής Κλινικής Παίδων ΜΗΤΕΡΑ.