Υγεία

Τι προκαλεί την υπογλυκαιμία και πώς εκδηλώνεται;

Γράφει ο Ιμπραχήμ Ταράουνε, Παθολόγος- Διαβητολόγος, Αναπληρωτής Διευθυντής Διαβητολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.

Που οφείλεται η υπογλυκαιμία;

Η υπογλυκαιμία οφείλεται στην ελάττωση του σακχάρου του αίματος σε επίπεδα που προκαλούν εκδήλωση συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως, όταν η τιμή της γλυκόζης είναι <70mg. Ο κάθε οργανισμός, όμως, ανταποκρίνεται διαφορετικά στη μείωση των επιπέδων του σακχάρου, με αποτέλεσμα ένα άτομο να εμφανίζει συμπτώματα σε τιμές υψηλότερες ή χαμηλότερες.

Η υπογλυκαιμία εκδηλώνεται και σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και βρίσκονται υπό αγωγή.

Τα αίτια της υπογλυκαιμίας μπορεί να είναι:

• υπέρβαση της δόσης της λαμβανόμενης ινσουλίνης ή των αντιδιαβητικών δισκίων
• καθυστέρηση της λήψης γεύματος
• λόγω έντονης σωματικής άσκησης 

Υπάρχουν και αίτια υπογλυκαιμίας που δεν οφείλονται στο διαβήτη:

• Υπογλυκαιμία κατά την περίοδο της νηστείας ή δίαιτας
• Υπογλυκαιμία λόγω έκκρισης από διάφορους όγκους όπως ινσουλίνωμα ή ηπάτωμα
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
• Κατάχρηση αλκοόλ 

Πώς προκαλείται η υπογλυκαιμία;

Η υπογλυκαιμία προκαλείται από τους εξής δύο μηχανισμούς:

• Από την μειωμένη γλυκόζη στο αίμα
• Από την αυξημένη απομάκρυνση της γλυκόζης από το αίμα λόγω της αυξημένης κατανάλωσης της στον οργανισμό.

Μειωμένη παροχή γλυκόζης στον οργανισμό παρατηρείται σε χρόνιο υποσιτισμό, κακή απορρόφηση της γλυκόζης από το έντερο, παθήσεις του ήπατος (όπως χρόνια ηπατίτιδα ή κίρρωση του ήπατος), καθώς και σε καταστάσεις που προκαλούν μειωμένη σύνθεση γλυκόζης. Υπογλυκαιμία συχνά παρατηρείται σε έντονη σωματική άσκηση ή σε βαριά χειρωνακτική εργασία. 

Ο υπερινσουλινισμός συνηθέστερα οφείλεται σε υπερβολική χορήγηση ινσουλίνης σε διαβητικά άτομα και αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία της υπογλυκαιμίας. Ο υπερινσουλινισμός όμως, μπορεί να οφείλεται και σε αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης, είτε από όγκους του παγκρέατος, είτε από όγκους διαφόρων άλλων οργάνων που παράγουν ουσίες που μιμούνται τη δράση της ινσουλίνης, όπως το ινσουλίνωμα. 

Συμπτώματα υπογλυκαιμίας

Η γλυκόζη αποτελεί την κύρια και μοναδική πηγή ενεργείας των νευρικών κυττάρων και έτσι ένα μεγάλο μέρος των συμπτωμάτων της οφείλεται στη δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος. 

Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να διακριθούν σε οξέα, υποξέα και χρόνια.

Στα οξέα συμπτώματα περιλαμβάνονται:

• Εφίδρωση
• Αίσθημα πείνας
• Άγχος
• Μουδιάσματα των δακτύλων
• Διαταραχές από την όραση (τα οποία συνήθως παρουσιάζονται σε άτομα που κάνουν παραπάνω ινσουλίνη). 

Ο διαβητικός ασθενής θα πρέπει να μπορεί να διακρίνει εύκολα τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας, ώστε να τα αντιμετωπίζει έγκαιρα.

Τα υποξέα συμπτώματα είναι λιγότερο χαρακτηριστικά. Συνήθως, ο διαβητικός έχει υπνηλία και ελάττωση της ικανότητας για αυτόματες αντιδράσεις, ωστόσο κάποιες φορές μπορεί να έχει και εκδηλώσεις κακής συμπεριφοράς τις οποίες το άτομο δεν κατανοεί. Στα υποξέα συμπτώματα περιλαμβάνεται και η κακή ψυχολογία, καθώς και η ανικανότητα χειρισμού ατομικών υποθέσεων.

Τα χρόνια συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται σε άτομα που πάσχουν από όγκους που εκκρίνουν ινσουλίνη. Αυτά κάποιες φορές είναι ύπουλα, υπάρχουν χρονίως χωρίς να είναι πολύ έντονα και συχνά γίνεται διάγνωση δύσκολα και ίσως καθυστερημένα.

Στα χρόνια συμπτώματα της υπογλυκαιμίας παρατηρούμε αργή προοδευτική διανοητική έκπτωση, η οποία πολλές φορές μοιάζει με στοιχεία ψυχοπάθειας η οποία ίσως καταλήξει σε εγκεφαλική άνοια. 

Αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας

Η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας αφορά στο αίτιο που την προκαλεί, οπότε ανάλογη είναι και η θεραπεία της.

Συνήθως όμως αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση γλυκόζης, είτε υπό τη μορφή της ενδοφλέβιας χορήγησης είτε στις πιο ελαφριές περιπτώσεις με την κατανάλωση ζάχαρης ή φρούτου. 

Πρόληψη

Ο πιο κάλος τρόπος πρόληψης των υπογλυκαιμιών είναι ο συχνός έλεγχος των επιπέδων σακχάρου, αλλά και η σωστή προετοιμασία για την αντιμετώπισή.

Ο συχνός έλεγχος του σακχάρου είναι απαραίτητος, ιδιαίτερα σε άτομα που έχουν μεγάλη απώλεια βάρους ή είναι σε πρόγραμμα εντατικής ινσουλινοθεραπείας και έχουν αυστηρούς στόχους ρύθμισης ή ασκούνται πολύ έντονα και συχνά.

Το σωστό πρόγραμμα διατροφής και άσκησης είναι καταλυτικός παράγοντας της πρόληψης και ρύθμισης του σάκχαρού.

Η προσαρμογη της κατάλληλης διατροφής και της δόσης της ινσουλίνης ή των δισκίων, ειδικά τις ημέρες που στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται έντονη σωματική άσκηση, ενώ είναι σημαντική η συνεννόηση του ασθενούς με τον γιατρό του. 

*Άρθρο του Ιμπραχήμ Ταράουνε, Παθολόγου - Διαβητολόγου, Αναπληρωτή Διευθυντή Διαβητολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.