Κόσμος

“Fake News” Forum ANT1 - Craig Silverman: Ανάμειξη αλήθειας με ψέμα η καλύτερη προσέγγιση για παραπληροφόρηση

Ο ερευνητής δημοσιογράφος του ανεξάρτητου Μέσου ProPublica συνομίλησε με τον Τάσο Τέλλογλου για το forum του ΑΝΤ1.

«Νομίζω ότι σε ένα συγκεκριμένο βαθμό η γνώση ότι τα πράγματα που είναι εντυπωσιακά,  τα πράγματα που απηχούν τα υπάρχοντα πιστεύω ή τις προκαταλήψεις των ανθρώπων, κάτι που οι αίθουσες σύνταξης γνωρίζουν εδώ και πολύ καιρό, αυτό είναι κάτι που οι δημιουργοί των fake news, ψευδών και παραπλανητικών πραγμάτων που μασκαρεύονται ως ειδήσεις, ασφαλώς εκμεταλλεύονται, προκειμένου να δημιουργήσουν πληροφορίες που θα είναι ελκυστικές για τους ανθρώπους και που θα διαδοθούν ευρέως και γρήγορα», δήλωσε εισαγωγικά στο forum του ΑΝΤ1 για τα fake news ο δημοσιογράφος του ProPublica, Craig Silverman, στη συζήτηση που είχε τον Τάσο  Τέλλογλου.

Τάσος Τέλλογλου: Μεγάλωσα στα παλαιά μέσα ενημέρωσης και θα ήθελα να σας ρωτήσω, πόσο μεγάλη ήταν η τάση στα παλαιά μέσα, έχετε εργασθεί εκτεταμένα στην αρχή της καριέρας σας, να επανορθώσουν κάτι που έγραψαν λάθος, ή μετέδωσαν λανθασμένα στο κοινό;

Άρχισε ασφαλώς με τις εφημερίδες, όπου συνειδητοποίησαν ότι αν θα τις εξέδιδαν τακτικά και αν ήθελαν ο κόσμος να τις αγοράζει και να τις διαβάζει τακτικά, όφειλαν να έχουν μια αίσθηση λογοδοσίας. Κι έτσι η ηθική των επανορθώσεων, το να είσαι ανοικτός και έντιμος και να παραδέχεσαι τα δικά σου λάθη είναι κάτι που υπήρξε για πολύ καιρό. Αλλά ξέρετε, αυτό ποικίλλει από τη μια έκδοση στην άλλη και σε πολλές περιπτώσεις από τα μέσα ενημέρωσης μιας χώρας στην επόμενη. Μερικές χώρες δεν έχουν πράγματι κάποια παράδοση επανορθώσεων. Και σε άλλα μέρη υπάρχει. Έτσι, πιστεύω ότι είναι μια πολύ υγιής παράδοση και είναι ένας τρόπος να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη. Το να επιθυμούμε να παραδεχτούμε τα λάθη μας είναι ένα είδος παράξενου τρόπου να κερδίσουμε εμπιστοσύνη. Αλλά αν δεν λογοδοτείς, αν δεν επιθυμείς να παραδεχθείς ότι είμαστε άνθρωποι και κάνουμε λάθη και δεν είσαι διατεθειμένος να το δείξεις δημόσια, ο κόσμος απλώς δεν επιθυμεί να σε εμπιστευθεί.

Τάσος Τέλλογλου: Παρακολουθώντας για δυο δεκαετίες την κουλτούρα των επανορθώσεων στα παραδοσιακά ας πούμε μέσα, έχετε δει πρόοδο;

Καθώς τα παραδοσιακά μέσα αναγκάσθηκαν να μετακινηθούν και να κινηθούν προς τα ψηφιακά μέσα και να αγκαλιάσουν επίσης και τα κοινωνικά δίκτυα, αντιλήφθηκαν ότι οφείλουν να αρχίσουν να φέρνουν τις επανορθώσεις σε όλα αυτά τα άλλα μέσα. Οπότε το είδαμε να εξελίσσεται, με την έννοια ότι οι επανορθώσεις ρέουν πλέον σε όλες αυτές τις διαφορετικές πλατφόρμες. Κάποιος ίσως να καταλάβει λανθασμένα κάποιο θέμα. Και επιπρόσθετα από την επανόρθωση του θέματος, κάποιες φορές θα δείτε τον δημοσιογράφο ή το μέσο ενημέρωσης να λέει κάντε tweet με την επανόρθωση. Και νομίζω ότι αυτό είναι πραγματικά καλό. Αλλά ανησυχώ ότι η ηθική της επανόρθωσης δεν έχει απαραιτήτως επεκταθεί παντού. Και νομίζω ότι ακόμη έχουμε αυτήν την ανισότητα, όπου κάποια είδη μέσων, για παράδειγμα οι παραδοσιακές εφημερίδες τείνουν ακόμη να συμμορφώνονται με τις επανορθώσεις. Αλλά όταν πρόκειται για τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα, είναι λίγο πιο δύσκολο, διότι ξέρετε κάτι που μεταδόθηκε το προηγούμενο βράδυ δεν το βλέπουν πάντα οι ίδιοι άνθρωποι την επομένη. Διαφέρει από μέσο σε μέσο και από χώρα σε χώρα. Πιστεύω ότι ακόμη χρειάζεται να κάνουμε προόδους κι είναι μια ηθική αρχή που πρέπει να διαδοθεί και να αγκαλιαστεί περισσότερο.

Τάσος Τέλλογλου: Διαβάζοντας το κείμενό σας, βρήκα ότι επιμένετε στην επιβράβευση του ακραίου σε πολλά fake news και σε μεγάλο μέρος της βάσης της κουλτούρας των fake news. Και θα ήθελα να σας ρωτήσω πόσο αυτή η επιβράβευση έχει επηρεάσει επίσης τα παραδοσιακά μέσα με μια πηγή στα κοινωνικά δίκτυα; 

Σε αυτό το πληροφοριακό περιβάλλον, όπου έχουμε τόση πολλή πληροφορία, ο μέσος άνθρωπος, αν έχει ένα smartphone κι έχει σύνδεση διαδικτύου στο σπίτι, κατακλύζεται με πληροφορίες. Οπότε το αντικείμενο που επιβάλλεται και κερδίζει την προσοχή των ανθρώπων είναι συχνά το πιο ακραίο αντικείμενο, η πιο ακραία εικόνα ή ισχυρισμός, η εκείνο που προκαλεί μια ακραία συναισθηματική αντίδραση. Και γνωρίζετε ότι για τα παραδοσιακά μέσα, υπήρχε αυτό το είδος τάσης προς το συγκλονιστικό. Υπάρχει ένα παλιό ρητό «αν έχει αίμα, είναι πρώτο θέμα» . Αν είναι αιμοσταγές, αν είναι βίαιο, αν είναι ακραίο, οι άνθρωποι τείνουν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή. Έτσι, πιστεύω ότι το βλέπουμε μεν αυτό στην ιστορία των παραδοσιακών μέσων, αλλά επιταχύνεται πάρα πολύ στο ψηφιακό περιβάλλον. Είναι εύκολο να δημιουργηθεί, να κατασκευασθεί και να διαδοθεί έναντι λίγων ή καθόλου χρημάτων και να  κερδίσει τεράστια προσοχή, χάρις στις μεγάλες κοινωνικές πλατφόρμες.

Τάσος Τέλλογλου: Στην προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές του 2016, παρατηρήσατε ότι τα fake news ξεπερνούσαν τις πραγματικές ειδήσεις. Άλλαξε αυτό από τότε;

Το 2016, διαπίστωσα ότι μέρος του πιο viral εκλογικού περιεχομένου στο Facebook ήταν απολύτως ψευδείς ιστορίες, που δημιουργήθηκαν για να διαδοθούν. Δημιουργήθηκαν  σε κάποιες περιπτώσεις για να κερδίσουν χρήματα οι παραγωγοί τους. Και νομίζω ότι αυτό είναι ένα πεδίο, αν δούμε ειδικά το  Facebook, όπου το Facebook έχει στην πράξη επενδύσει πολλά χρήματα και χρόνο και προσοχή για να εξαπολύσει επίθεση εναντίον του. Πιστεύω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα είναι αυτά που βρίσκονται στη γκρίζα περιοχή, οι φήμες, οι ισχυρισμοί, τα πράγματα που έχουν έναν μικρό πυρήνα γεγονότων ή αλήθειας αλλά χειραγωγούνται. Αυτά είναι πολύ πιο δύσκολο  για πλατφόρμες όπως το Facebook, να αντιμετωπιστούν επειδή υπάρχουν εύλογες ανησυχίες σχετικά με την ελευθερία του λόγου. Και έτσι το εκατό τοις εκατό ψεύτικο, νομίζω, έχει δεχθεί πολλές επιθέσεις από το 2016. Αλλά οι άνθρωποι που προσπαθούν να δημιουργήσουν και να διαδώσουν φόβο και παραπληροφόρηση, καταλαβαίνουν ότι η ανάμειξη της αλήθειας με το ψέμα είναι ίσως η καλύτερη προσέγγιση.

Τάσος Τέλλογλου: Το να μιλάμε για την επιστήμη και την πανδημία έχει πολλούς αγνώστους. Πώς είναι λοιπόν και για τα δύο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα παραδοσιακά μέσα,  να λειτουργούν σε αυτό το περιβάλλον της πανδημίας;

Αυτή ήταν μια τόσο τεράστια πρόκληση, και δεν είναι μόνο για τα μέσα ενημέρωσης. Σκεφτείτε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και μερικά από τα πράγματα για τα οποία έκαναν λάθος και αντιλήφθηκαν λανθασμένα, ειδικά στις πρώτες μέρες της πανδημίας. Αντιμετωπίζαμε ένα παγκόσμιο απειλητικό για τη ζωή γεγονός, που συμβαίνει μια φορά στα εκατό χρόνια, με έναν ιό που ήταν ολοκαίνουργιος και τόσα πολλά για αυτόν ήταν άγνωστα. Και έτσι υπήρχαν πολλά σενάρια, όπου τα παραδοσιακά και αξιόπιστα μέσα δήλωναν πράγματα που σε λίγες εβδομάδες ή λίγους μήνες αργότερα αποδείχτηκαν ότι δεν ήταν απαραίτητα 100%  ακριβή. Και αυτό δεν ήταν επειδή αναγκαστικά προσπαθούσαν να παραπλανήσουν τους ανθρώπους. Υπάρχουν τόσοι πολλοί άγνωστοι παράγοντες και ακόμη και οι ειδικοί στους οποίους θα πηγαίναμε στον ΠΟΥ, επιστήμονες, άλλοι άνθρωποι, ξέρετε, σε ορισμένες περιπτώσεις θα έδιναν τις καλύτερες πληροφορίες που είχαν. Αλλά αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί ότι δεν είναι αλήθεια σε λίγες εβδομάδες. Και μετά υπήρχε επίσης η επιθυμία να καταρριφθεί και να απομυθοποιηθεί οτιδήποτε ήταν ψευδές ή παραπλανητικό, επειδή υπήρχαν πολλές ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες εκεί έξω και οι δημοσιογράφοι ήθελαν να είναι ένας αξιόπιστος οδηγός. Ξέρετε, σήμερα δεν γνωρίζουμε ακόμα την πραγματική προέλευση του ιού και μπορεί να φαίνεται λιγότερο πιθανό να προήλθε από εργαστήριο, αλλά ακόμα  δεν γνωρίζουμε 100 τοις εκατό. Και έτσι ξεπεράσαμε κάπως τους πρώτους μήνες που προσπαθούσαμε να απομυθοποιήσουμε πράγματα για τα οποία τελικά δεν έχουμε ακόμη ξεκάθαρη απάντηση.

Τάσος Τέλλογλου: Υπάρχει ένα μοναδικό φάρμακο, που καταπολεμά τα fake news;

Νομίζω ότι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να  έχουμε ανθρώπους που καταλαβαίνουν πώς να πλοηγούνται  σε αυτό το νέο και χαοτικό περιβάλλον πληροφοριών που έχουμε. Ξέρετε, δεν υπάρχει μια απλή θεραπεία για αυτό. Είναι ένα πρόβλημα ολόκληρης της κοινωνίας. Υπάρχει ρόλος για τόσο πολλούς διαφορετικούς παίκτες, αλλά στο τέλος της ημέρας, αν ο μέσος άνθρωπος καταλαβαίνει ότι πρέπει να είναι λίγο πιο υπομονετικός, να μην μοιράζεται πράγματα αμέσως, πριν καταλάβει από πού προήλθαν, να διαβάζει ένα πράγμα  και μετά ίσως να το συγκρίνει με κάποιες άλλες πηγές σε άλλα μέρη που εμπιστεύεται.. Επομένως, η εκπαίδευση των ανθρώπων και η υποστήριξή τους και οι προσπάθειες γύρω από τις ειδήσεις, τη γνώση και την πλοήγηση σε αυτό το περιβάλλον πληροφοριών, νομίζω ότι είναι εξαιρετικά σημαντικοί παράγοντες και αφορούν τον κάθε άνθρωπο, κάθε ηλικίας.

Τάσος Τέλλογλου: Κρέιγκ Σίλβερμαν, σε ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτή τη συζήτηση. Εκτιμώ τον χρόνο που μας προσέφερες. Ήταν προνόμιο να μιλώ μαζί σου.

Εγώ σας ευχαριστώ πολύ που με είχατε.

Ειδήσεις σήμερα:

Κορονοϊός: Θετικές νοσηλεύτριες στο νοσοκομείο της Χαλκίδας

Κύκλωμα εξέδιδε πλαστές βεβαιώσεις αναπηρίας - Συνελήφθη στέλεχος του ΙΚΑ

Απόπειρα γυναικοκτονίας στη Θεσσαλονίκη: Στη φυλακή ο 39χρονος