Υγεία

Σακχαρώδης διαβήτης: πως επηρεάζει την καθημερινότητα του ασθενούς και των οικείων του

Γράφει η Ελένη Α. Κανδαράκη MD,PhD,MRCP(UK), Ενδοκρινολόγος - Διαβητολόγος, Τμήμα Ενδοκρινολογίας & Σακχαρώδη Διαβήτη ΥΓΕΙΑ.

Η 14η Νοεμβρίου είναι η ημέρα γενεθλίων του Καναδού νομπελίστα ιατρού Φρέντερικ Μπάντινγκ (1891-1941), ο οποίος ανακάλυψε την ινσουλίνη και έσωσε εκατομμύρια ζωές ανά τον κόσμο. Φέτος, 100 χρόνια μετά την ανακάλυψη της ινσουλίνης το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη (14/11) είναι «Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αφορά κάθε οικογένεια», καθώς τα ποσοστά Διαβήτη αυξάνονται ραγδαία παγκοσμίως, πλήττοντας άμεσα ή έμμεσα κάθε οικογένεια, ενώ πρόκειται για ένα νόσημα που δεν επηρεάζει μόνο την καθημερινότητα του ασθενούς, αλλά και των οικείων του.

Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης;

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία χρόνια πάθηση που εμφανίζεται όταν το πάγκρεας, ο αδένας που είναι υπεύθυνος για την παραγωγή της ινσουλίνης, δεν παράγει αρκετή από αυτή ή όταν το σώμα δεν μπορεί να τη χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά ή και τα δύο. Η ινσουλίνη είναι ορμόνη που καθιστά τα κύτταρα ικανά να προσλάβουν τη γλυκόζη από το αίμα και να τη χρησιμοποιούν για ενέργεια. Κατά συνέπεια, όταν η παραγωγή ή δράση της ινσουλίνης ανεπαρκούν, η γλυκόζη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα κύτταρα και αυξάνεται στο αίμα (υπεργλυκαιμία).

Ποιες είναι οι  συνηθέστερες μορφές Σακχαρώδη Διαβήτη;

Υπάρχουν διάφοροι τύποι Σακχαρώδη Διαβήτη, με κυριότερους τους τύπους 1 και 2. Ο ενδοκρινολόγος είναι ο κατάλληλος ειδικός να συμβουλεύσει για κάθε τύπο της νόσου.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1:  τα άτομα με Διαβήτη τύπου 1 παράγουν ελάχιστη ή καθόλου ινσουλίνη και χρειάζονται ενέσεις ινσουλίνης για να επιβιώσουν. Είναι ο συχνότερος τύπος σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες, ενώ μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες, χωρίς να εμφανίζει κληρονομικότητα.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2: τα άτομα με Διαβήτη τύπου 2 δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ινσουλίνη με αποτελεσματικό τρόπο. Ο σημαντικότερος παράγοντας που αντιτίθεται στην δράση της ινσουλίνης είναι το σπλαχνικό λίπος, δηλαδή η παχυσαρκία και παρατηρείται ισχυρός κληρονομικός παράγοντας σε αυτόν το τύπο Διαβήτη, δηλαδή είναι συχνό να πάσχουν πολλά μέλη μέσα στην ίδια οικογένεια, ανεξαρτήτου ηλικίας!

Ένας τρίτος τύπος εμφανίζεται για πρώτη φορά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ο Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης και μπορεί να χρήζει χορήγηση ινσουλίνης, αλλά υποχωρεί μετά τον τοκετό. Ωστόσο, η γυναίκες που εμφανίζουν Διαβήτης Κύησης έχουν αυξημένο κίνδυνο για Διαβήτη τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους, ενώ συνήθως πρόκειται για γυναίκες που έχουν προυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου και θα πρέπει να ελέγχονται κατά την έναρξη της κύησης, ανάλογα με τις οδηγίες του ειδικού.  

Ποιοι είναι οι Παράγοντες Κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη;

Για την εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 ενοχοποιούνται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως λοιμώξεις κατά την ενδομήτριο ζωή, όμως δεν υπάρχουν ακόμα σαφή δεδομένα. Φαίνεται πως ο μητρικός θηλασμός και η αποφυγή βιομηχανοποιημένων τροφών υψηλών σε τοξίνες, έχουν προστατευτικό ρόλο.

Αντίθετα, η εικόνα είναι πιο ξεκάθαρη σε ό,τι αφορά στους παράγοντες κινδύνου για τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Οι συχνότεροι περιλαμβάνουν το αυξημένο σωματικό βάρος σε συνδυασμό με ανθυγιεινή διατροφή και έλλειψη φυσικής άσκησης, κληρονομικό ιστορικό Διαβήτη τύπου 2, ιστορικό Διαβήτη κύησης, ιστορικό Προδιαβήτικών καταστάσεων, όπως μεταβολικό σύνδρομο, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κ.ά.

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια  εμφάνισης του Σακχαρώδη Διαβήτη;

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 μπορεί να εμφανιστεί αιφνιδίως και η ταχέως αναπτυσσόμενη υπεργλυκαιμία μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τη ζωή του ατόμου. Αντίθετα, ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2, συνήθως εξελίσσεται βραδέως και δίνει συμπτώματα όταν η νόσος έχει ήδη προκαλέσει βλάβες. Τέτοια συμπτώματα είναι η κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, η πολυδιψία, η πολυουρία, η απώλεια βάρους κ.ά. Για το λόγο αυτό θα πρέπει κανείς να ελέγχεται έγκαιρα, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν άλλα μέλη της ευρύτερης οικογένειας που πάσχουν!

Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης του Σακχαρώδη Διαβήτη;

Ο υγιεινός τρόπος ζωής με σωστή διατροφή και άσκηση αποτελούν την βάση στην αντιμετώπιση κάθε τύπου Σακχαρώδη Διαβήτη.

Στον Διαβήτη τύπου 1, η κύρια θεραπεία είναι η χορήγηση ινσουλίνης, ενώ για τους ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 έχουμε πλέον περισσότερες επιλογές πριν φτάσουμε στην ινσουλίνη, με νέα «έξυπνα» αντιδιαβητικά φάρμακα που δεν προκαλούν υπογλυκαιμίες, ενώ παράλληλα βοηθούν στην απώλεια σωματικού βάρους και στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος.

Για κάθε τύπο Διαβήτη που χρήζει ινσουλίνης οι εξελίξεις, επίσης, είναι πολύ σημαντικές, καθώς διαθέτουμε ποικιλία σκευασμάτων με διαφορετική δράση και διάρκεια, ενώ οι ερευνητές βρίσκονται διαρκώς σε αναζήτηση σκευασμάτων πιο «φιλικών» προς τους ασθενείς, όπως η εισπνεόμενη και η εβδομαδιαία ινσουλίνη.

Τι ιδιαίτερο προσφέρει το Τμήμα Ενδοκρινολογίας και Σακχαρώδη Διαβήτη του ΥΓΕΙΑ;

Στο Τμήμα Ενδοκρινολογίας και Σακχαρώδη Διαβήτη, αξιοποιώντας την πρόοδο της τεχνολογίας, γίνεται χρήση του φορητού καταγραφέα, HOLTER Σακχάρου. Η μικροσκοπική αυτή συσκευή, παρέχει την συνεχή 24ωρη καταγραφή των μεταβολών του Σακχάρου αίματος με τη χρήση αισθητήρων καταγραφής γλυκόζης (χωρίς τρυπήματα). Μπορεί  να χρησιμοποιηθεί είτε για την αξιολόγηση της γλυκαιμικής ρύθμισης σε κάθε τύπο Διαβήτη, είτε να αντικαταστήσει τις πολλαπλές μετρήσεις στα δάκτυλα κυρίως στα άτομα με Διαβήτη τύπου 1, ενώ κάποιοι αισθητήρες συνδέονται και επικοινωνούν με φορητές αντλίες ινσουλίνης, δημιουργώντας ένα κλειστό κύκλωμα, το λεγόμενο «τεχνητό  πάγκρεας».

Κυρίως όμως, στο τμήμα μας, δεν ξεχνάμε ότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι ένα χρόνιο νόσημα που επηρεάζει την καθημερινότητα του ασθενούς και των οικείων του. Ο θεράπων ιατρός δεν στοχεύει μεμονωμένα στις τιμές σακχάρου, αλλά έχει ως βασικό άξονα τον ασθενή συνολικά!  

Η Παγκόσμια ημέρα του εορτασμού για τον  Σακχαρώδη Διαβήτη ανεξάρτητα από το θέμα της κάθε χρόνο, παραμένει μια «Παγκόσμια Ημέρα ανθρώπινης αλληλεγγύης και επιστημονικής εγρήγορσης» που αφορά κάθε έναν από μας είτε ως πάσχοντα, είτε ως συμπάσχοντα, είτε ως θεράποντα.

*Άρθρο της Ελένης Α. Κανδαράκη MD,PhD,MRCP(UK), Ενδοκρινολόγου - Διαβητολόγου Τμήματος Ενδοκρινολογίας & Σακχαρώδη Διαβήτη ΥΓΕΙΑ.