Υγεία

Στην Λίμνη Μαραθώνα το “μυστικό” των 4,4 Ρίχτερ στην Αττική

Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος κάνει την "ακτινογραφία" του πρόσφατου σεισμού και εξηγεί τι πρέπει να περιμένουν οι πολίτες και τι εξετάζουν οι επιστήμονες.

Στη λίμνη του Μαραθώνα μπορεί να κρύβεται το... μυστικό του σεισμού που αναστάτωσε τους κατοίκους της Αττικής το βράδυ της Δευτέρας.

Όπως εξηγεί μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος, οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι η διακύμανση της στάθμης τεχνητών λιμνών συνδέεται με την τοπική σεισμικότητα ενώ ο αείμνηστος καθηγητής Άγγελος Γαλανόπουλος είχε πραγματοποιήσει έρευνα που κατέδειξε ότι η άνοδος της στάθμης της λίμνης συνδεόταν με την παραγωγή σεισμών στο Μαραθώνα.

Αυτό που απομένει είναι να ερευνηθεί το ενδεχόμενο η σεισμική δραστηριότητα που αναπτύσσεται από τις 2 Ιανουαρίου στην περιοχή να είναι απόρροια μεταβολών που έχουν συντελεστεί στα αποθέματα των υδάτων της λίμνης. 

Μιλώντας στην εφημερίδα ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Γεράσιμος Παπαδόπουλος, αναφέρει πως «υπάρχει δημοσιευμένη μελέτη του καθηγητή Άγγελου Γαλανόπουλου ο οποίος εξέτασε τη μεταβολή της στάθμης της λίμνης του Μαραθώνα και τη σχέση της με τη σεισμική δράση στην ευρύτερη περιοχή. Το συμπέρασμα της μελέτης ήταν πως η σεισμικότητα στην περιοχή έχει συχνά διασύνδεση με τις μεταβολές στη στάθμη της λίμνης κυρίως όταν πέφτει πολύ νερό και η λίμνη "φορτίζει"».

Όπως είπε ο κ. Παπαδόπουλος ακόμη δεν έχει ελεγχθεί «αν η έρευνα έχει εφαρμογή στον προχθεσινό σεισμό, όμως η σεισμολογία θα πρέπει να παρακολουθεί και άλλες διαδικασίες για να κατανοεί πληρέστερα την εξέλιξη των πραγμάτων. Είναι μια έρευνα που μπορεί να γίνει και τώρα συγκρίνοντας τη χρονοσειρά των σεισμών και της στάθμης της λίμνης». 

Ο δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος απαντά σε δέκα κρίσιμα ερωτήματα δίνοντας την ακτινογραφία του πρόσφατου σεισμού και εξηγώντας τι πρέπει να περιμένουν οι πολίτες και τι εξετάζουν οι επιστήμονες.

Ποια τα χαρακτηριστικά του προχθεσινού σεισμού;

Είναι ένας τυπικός επιφανειακός τεκτονικός σεισμός, από αυτούς που βιώνουμε συχνά στην Ελλάδα. Το μέγεθός του εκτιμήθηκε αρχικά στα 4,4 ρίχτερ, όμως η αναθεωρημένη λύση δίνει 4,2 ρίχτερ.

Ποια η σχέση του με το σμήνος σεισμών που παρατηρήθηκε στην περιοχή τις τελευταίες δύο εβδομάδες;

Αρχικά είχαμε θεωρήσει ότι η επίμονη σεισμική δραστηριότητα που εκδηλώθηκε στην περιοχή από τις 2 μέχρι και τις 13 Ιανουαρίου ήταν σμηνοσειρά, δηλαδή μια ομάδα μικρών σεισμών, στην ίδια περιοχή με περίπου ίδια μεγέθη - από 2,2 έως 2,9 ρίχτερ. Πλέον θεωρούμε ότι επρόκειτο για προσεισμική δραστηριότητα που κατέληξε σε έναν ισχυρότερο σεισμό, τον προχθεσινό. Η εικόνα έχει αλλάξει.

Μπορεί να θεωρηθεί κύριος ένας σεισμός τόσο μικρού μεγέθους κα μάλιστα να συνοδεύεται από προσεισμούς;

Αυτό είναι κάτι που αρχίζουμε να το κατανοούμε τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα και διεθνώς. Παλιότερα πιστεύαμε ότι μόνο οι μεγάλοι σεισμοί έχουν προσεισμούς· πλέον αυτή η πεποίθηση έχει αρχίσει να αλλάζει και διαπιστώνουμε ότι η λανθασμένη μας άποψη οφειλόταν στο γεγονός ότι δεν είχαμε καλά σεισμογραφικά δίκτυα που να καταγράφουν τις πολύ μικρές δονήσεις. Έχουμε παραδείγματα, και στην Ελλάδα, ακόμη και πολύ μικρών σεισμών που έχουν το ίδιο πρότυπο με μεγαλύτερους, μια τυπική ακολουθία.

Πότε θα είμαστε σίγουροι ότι αυτός ήταν ο κύριος σεισμός;

Δεν υπάρχει στάνταρ χρόνος. Ακόμη και τα τρία 24ωρα που λέμε είναι ένα διάστημα εικονικό. Ειδικά πριν κλείσουν 24 ώρες από την εκδήλωση του φαινομένου δεν μπορούμε να διαγνώσουμε τη συνολική εξέλιξή του.

Μπορεί η σεισμική δραστηριότητα να έχει σχέση με το φράγμα του Μαραθώνα;

Έχει γίνει μεγάλη έρευνα για το κατά πόσο η διακύμανση στη στάθμη των τεχνητών λιμνών επηρεάζει την τοπική σεισμικότητα. Υπάρχει δημοσιευμένη από το 1966 μελέτη του διακεκριμένου καθηγητή Αγγελου Γαλανοπούλου ο οποίος εξέτασε τη μεταβολή της στάθμης της λίμνης του Μαραθώνα και τη σχέση της με τη σεισμική δράση στην ευρύτερη περιοχή. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι  η σεισμικότητα στην περιοχή έχει συχνά διασύνδεση με τις μεταβολές στη στάθμη της λίμνης κυρίως όταν  πέφτει πολύ νερό και η λίμνη «φορτίζει». Δεν έχουμε ελέγξει αν η έρευνα έχει εφαρμογή στον προχθεσινό σεισμό, όμως η σεισμολογία θα πρέπει να παρακολουθεί και άλλες διαδικασίες για να κατανοεί πληρέστερα την εξέλιξη των πραγμάτων. Είναι μια έρευνα που μπορεί να γίνει και τώρα συγκρίνοντας τη χρονοσειρά των σεισμών και της στάθμης της λίμνης. 

Ποια ρήγματα εντοπίζονται στην περιοχή; Ποιος ο ισχυρότερος σεισμός που έχει εκδηλωθεί εκεί;

Ήταν 4,7 ρίχτερ και εκδηλώθηκε το 1957. Το γεγονός ότι δεν έχουν σημειωθεί μεγάλοι σεισμοί συμπορεύεται με το ότι στην περιοχή  δεν υπάρχουν μεγάλα ρήγματα, αυτό είναι αισιόδοξο. Βεβαίως ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι 100%.

Κινδυνεύουν δομημένες περιοχές από τέτοιου είδους σεισμούς;

Ακριβώς επειδή δεν αναμένουμε μεγάλα μεγέθη, ο σεισμικός κίνδυνος είναι μικρός.

Πόσοι μετασεισμοί έχουν σημειωθεί μετά τα 4,2 Ρίχτερ;

Έχουν καταγραφεί περίπου 15 μετασεισμοί. Ο μεγαλύτερος ήταν  2,9 ρίχτερ και σημειώθηκε δέκα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα της Δευτέρας.

Έχει παρατηρηθεί μετατόπιση προς μεγαλύτερα ρήγματα;

Όχι, οι σεισμοί είναι εστιασμένοι προς τη συγκεκριμένη περιοχή, στο τρίγωνο Μαραθώνα - Αγίου Στεφάνου -  Νέας Μάκρης, στις ανατολικές παρυφές της Πεντέλης.

Μπορεί η συγκεκριμένη εστία να προκαλέσει σύντομα σεισμό ίσου ή μεγαλύτερου μεγέθους;

Το ενδεχόμενο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς και χρειάζεται ψυχραιμία. Πιστεύω, όμως, ότι έχει μικρή πιθανότητα για δύο λόγους: επειδή η περιοχή δεν έχει ιστορικό μεγάλων σεισμών και επειδή το φαινόμενο έχει αρχίσει να δίνει την εικόνα ενός κύριου σεισμού που ακολουθείται από μετασεισμούς.