ΔΝΤ

Λαγκάρντ: απαραίτητη η ελάφρυνση χρέους για να βγει η Ελλάδα από τα μνημόνια

Εγκρίθηκε το «δάνειο σε αναμονή». Μηνύματα του Ταμείου στους Ευρωπαίους και συστάσεις στην Αθήνα.

Ομόφωνα ενέκρινε το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου την επί της αρχής προληπτική Συμφωνία (Stand-By Arrangement)  για ποσό ύψους 1,6 δισ. ευρώ για την Ελλάδα,

Η συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου  διήρκεσε λιγότερο απο δύο ώρες και ολοκληρώθηκε λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ώρα Ουάσιγκτον. Προήδρευσε η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ  Κριστίν Λαγκάρντ, παρών ήταν  ο επικεφαλής του Ευρωπαικού Τμήματος Πόουλ Τόμσεν, ο οποίος δεν τοποθετήθηκε ,ενω την εισήγηση έκανε η Ντέλια Βελκουλέσκου. 

Όπως μεταδίδει ο ανταποκριτής του ΑΝΤ1 στις ΗΠΑ, Θανάσης Τσίτσας, σύμφωνα με αξιόπιστη πηγή,  το κλίμα της συνεδρίασης ήταν “καλό και  προβλέψιμο”. Η  φράση που χρησιμοποίησε αξιωματούχος του ΔΝΤ ήταν χαρακτηριστική : O σκοπό επιτεύχθη».  Στην συνεδρίαση , σύμφωνα με την ίδια πηγή,  κατατέθηκαν προβληματισμοί , αλλά  δεν σημειώθηκαν   “αντιπαραθέσεις” από τους 24 εκτελεστικούς διευθυντές του ΔΝΤ.

Στις τοποθετήσεις  τους όλοι οι εκτελεστικοί διευθυντές εμφανίστηκαν  ιδιαίτερα υποστηρικτικοί  με θετικά σχόλια προς την Ελλάδα εγκρίνοντας την νέα δανειακή σύμβαση. Οι εκτελεστικοί διευθυντές αναφέρθησαν με θετικά σχόλια για την προσπάθεια που καταβάλλει η Ελλάδα, ενώ εδειξαν κατανόηση για την κόπωση που έχει  υποστεί η χώρα. Ο Αμερικανός αντιπρόσωπος, ο οποίος δεν έχει αλλάξει, παρά την αλλαγή κυβέρνησης ακολούθησε την ίδια γραμμή και τάχθηκε και αυτός ανοιχτά υπέρ της Ελλάδας. 

Στην συζήτηση που ακολούθησε μετά την εισήγηση Βελκουλέσκου τέθηκαν  πολλές ερωτήσεις για την  “επί της αρχής συμφωνία”  που πορβλέπει  δάνειο ύψους 1,6 δις ευρώ  το οποίο θα μπορεί να εκταμιευθεί  μόνο όταν οι θεσμοί της ΕΕ λάβουν επαρκείς αποφάσεις για τις μελλοντικές παρεμβάσεις στο χρέος που θα διασφαλίζουν την βιωσιμότητά του. Στις ερωτήσεις τους οι Εκτελεστικοί Διευθυντες (κυρίως απο τις αναπτυσσόμενες χώρες) αναρωτήθηκαν πως  αυτή θα εφαρμοστεί και αν θα εφαρμοστεί σε άλλες χώρες ή αν θα  υπάρξει απομείωση χρέους. Οι απαντήσεις που έλαβαν οτι τέτοιου είδους προγράμματα που εφαρμόστηκαν σε 23 χώρες την δεκαετία του ’80 σε Λατινική Αμερική και Αφρική θα επανέλθουν ως πρακτική του ΔΝΤ.

Την συνεδρίαση απασχόλησε το γεγονός οτι δεν υπάρχει, ως είθισται  σε τέτοια προγράμματα, συγκεκριμένη χρονική διορία ώστε οι Ευρωπαίοι εταίροι να αποσαφηνίσουν τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους. Η απάντηση που έλαβαν για την απουσία μιας τέτοιας διορίας ήταν “οτι κρίναμε ότι δεν έπρεπε να προσδιοριστεί χρονική διάρκεια…”  Τέλος δεν έγινε η παραμικρή αναφορά για την πρόθεση της Ελλάδας να βγεί στις αγορές.

Το ΔΝΤ  σε ανακοίνωση που εξέδωσε   τονίζει οτι η συμφωνία, που στηρίζει το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής έχει εγκριθεί επί της αρχής, κάτι που σημαίνει ότι θα καταστεί ενεργή μόνο όταν το ΔΝΤ θα λάβει συγκεκριμένες και αξιόπιστες διασφαλίσεις ότι το ελληνικό πρόγραμμα παραμένει σε τροχιά. Θα χρειαστεί δεύτερη απόφαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου για να καταστεί ενεργή η συμφωνία, η οποία ολοκληρώνεται στις 31 Αυγούστου του 2018, λίγο μετά τη λήξη του προγράμματος του ESM.

Σε δήλωση της, η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, αναφέρει: 

«Καλωσορίζω το νέο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής της Ελλάδας, το οποίο επικεντρώνεται σε πολιτικές που θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση της μεσοπρόθεσμης μακροοικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης και στηρίζει τις προσπάθειες των ελληνικών αρχών να επιστρέψουν σε χρηματοδότηση από τις αγορές σε διατηρήσιμη βάση. Το πρόγραμμα παρέχει περιθώρια για να κινητοποιηθεί η στήριξη για τις βαθύτερες δομικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η Ελλάδα για να ευημερήσει εντός της ευρωζώνης, αλλά και ένα πλαίσιο για τους ευρωπαίους εταίρους της Ελλάδας ώστε να παράσχουν πρόσθετη ελάφρυνση χρέους ώστε να αποκατασταθεί η βιωσιμότητά του.

Τα πρόσφατα μέτρα που υιοθέτησε η Ελλάδα για τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και τη μεταρρύθμιση στις συνταξιοδοτικές δαπάνες είναι κρίσιμα για να μετακινηθεί ο προϋπολογισμός προς πιο φιλικές για την ανάπτυξη πολιτικές. Σε μεσοπρόθεσμη βάση αυτό θα βοηθήσει να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 3,5% του ΑΕΠ. Ωστόσο, ο στόχος αυτός θα πρέπει να μειωθεί σε πιο διατηρήσιμα επίπεδα του 1,5% του ΑΕΠ το συντομότερο δυνατόν, ώστε να υπάρξει δημοσιονομικό περιθώριο για καλύτερα στοχευμένη κοινωνική πρόνοια, αύξηση των δημόσιων επενδύσεων και μείωση των φορολογικών συντελεστών για να στηριχθεί η ανάπτυξη. Η προστασία των ευάλωτων ομάδων, ενώ η χώρα παραμένει δημοσιονομικά ισχυρή, είναι το κλειδί για να διατηρηθεί η βιωσιμότητα και η δικαιοσύνη στην ελληνική δημοσιονομική προσπάθεια.

Η αποκατάσταση του χρηματοοικονομικού τομέα είναι κρίσιμη για την αύξηση των δανείων και την στήριξη της ανάπτυξης. Το νέο πρόγραμμα θα στηρίξει τις προσπάθειες της Ελλάδας να μειώσει τα ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κόκκινων δανείων, ενισχύοντας το νομοθετικό πλαίσιο στις αναδιαρθρώσεις δανείων. Επιπλέον, για να διασφαλιστεί η κατάσταση των τραπεζών και να στηριχθεί η άμεση χαλάρωση των capital controls, οι εποπτικές αρχές θα έπρεπε να προχωρήσουν σε πρόσθετα βήματα, μεταξύ των οποίων και ένας νέος έλεγχος ποιότητας ενεργητικού και stress test, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες πριν το τέλος του προγράμματος.

Παρά την πρόοδο στο μέτωπο των δομικών μεταρρυθμίσεων, βασική πρόκληση για την Ελλάδα παραμένει η απελευθέρωση από τους περιορισμούς που επιβαρύνουν το επενδυτικό κλίμα. Ως εκ τούτου, οι αρχές θα πρέπει να επανεξετάσουν τα σχέδιά τους να αντιστρέψουν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις στις συλλογικές διαπραγματεύσεις μετά το τέλος του προγράμματος, και αντ’ αυτού, να επικεντρωθούν στο να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για να ανοίξουν κλειστές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, ώστε να αυξήσουν τις επενδύσεις και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, θα πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειες για να προστατεύσουν την αξιοπιστία της στατιστικής υπηρεσίας και να εγγυηθούν την ανεξαρτησία της.

Όπως έχουμε πει πολλές φορές, ακόμη και με πλήρη υλοποίηση του προγράμματος, η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα του χρέους και χρειάζεται πρόσθετη ελάφρυνση χρέους από τους ευρωπαίους εταίρους της. Περιμένω ότι θα συμφωνηθεί σύντομα μεταξύ της Ελλάδας και των ευρωπαίων εταίρων ένα σχέδιο που θα αποκαθιστά τη βιωσιμότητα του χρέους. Η ενεργοποίηση της επί της αρχής συμφωνίας εξαρτάται από αυτή την παράμετρο για την ελάφρυνση του χρέους, όπως και από την υλοποίηση του προγράμματος.

Πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις

Το ΑΕΠ κινήθηκε σταθεροποιητικά τα τελευταία τρία έτη. Η οικονομία σταθεροποιήθηκε μετά την κρίση εμπιστοσύνης το 2015 αλλά η οικονομική αβεβαιότητα περιόρισε την πρόσβαση στη ρευστότητα, ενώ τα capital controls απομακρύνουν τις επενδύσεις.

Η ανάπτυξη σημείωσε μια μέτρια ανάκαμψη το πρώτο τρίμηνο του 2017, λαμβάνοντας στήριξη από την ισχυρή κατανάλωση και την ενίσχυση των αποθεμάτων. Η αγορά εργασίας ανακάμπτει σταδιακά, κυρίως λόγω της αύξησης της μερικής απασχόλησης. Η φτώχεια και οι ανισότητες είναι από τις υψηλότερες στην ευρωζώνη.

Το πρωτογενές αποτέλεσμα ήταν πλεονασματικό τα τελευταία δυο έτη, στηριζόμενο στη συνεχή δημοσιονομική ενοποίηση. Το 2016 το πλεόνασμα υπερέβη το στόχο των αρχών κατά ένα μεγάλο περιθώριο, λόγω πιέσεων στις δαπάνες προϋπολογισμού, καλύτερων αποτελεσμάτων από κέρδη και μισθούς αλλά και εξαιτίας εκτάκτων παραγόντων.

Φέτος, το σωρευτικό πλεόνασμα μέχρι το Μάιο είναι χαμηλότερο από το 2016 εξαιτίας χαμηλότερων φορολογικών εσόδων και επενδύσεων από την ΕΕ.

Το ελληνικό πρόγραμμα

Το πρόγραμμα των ελληνικών αρχών είναι στενά εστιασμένο σε πολιτικές που θα ενισχύσουν την μακροοικονομική σταθερότητα μεσοπρόθεσμα, διευκολύνοντας την πρόσβαση στις αγορές. Επιδιώκει έτσι να υπάρξει περιθώριο για την κινητοποίηση ευρύτερης πολιτικής στήριξης που απαιτείται για την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που χρειάζεται η Ελλάδα, ώστε να φιλελευθεροποιήσει την οικονομία της και να ευημερήσει μακροπρόθεσμα στους κόλπους της ευρωπαϊκής οικογένειας.   

Το πρόγραμμα θα παράσχει ένα πλαίσιο στους ευρωπαίους εταίρους για να εφαρμόσουν μια ελάφρυνση χρέους ώστε να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα του χρέους.

Δημοσιονομική πολιτική

Το πρόγραμμα εστιάζει στη στροφή του προϋπολογισμού σε περισσότερες φιλικές προς την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή πολιτικές. Ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων στη φορολογία και τις συντάξεις-με στόχο να περικόψει τις γενναιόδωρες φορολογικές εξαιρέσεις για τη μεσαία τάξη και τις υψηλές δαπάνες για συντάξεις- έχει ήδη ψηφιστεί και θα εφαρμοστεί.

Αυτά τα μέτρα θα στηρίξουν το φιλόδοξο στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ για την περίοδο 2019-2022.

Μετά το 2022 ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να μειωθεί-το ύψος μένει να συμφωνηθεί ανάλογα με τις συζητήσεις για το χρέος-ώστε το δημοσιονομικό «περίσσευμα» που θα προκύψει θα χρησιμοποιηθεί για κοινωνικούς σκοπούς, για την ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων αλλά και τη μείωση των φόρων, ώστε να ενισχυθεί η απασχόληση και η ανεργία.

Χρηματοοικονομικές μεταρρυθμίσεις

Η στρατηγική στον χρηματοπιστωτικό τομέα εστιάζει στην αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων μέσω της ενίσχυσης και εφαρμογής του νομικού πλαισίου για την αναδιάρθρωση δανείων. Οι αρχές έχουν δεσμευθεί για την σταδιακή και συνετή χαλάρωση των κεφαλαιακών ελέγχων, διαφυλάττοντας παράλληλα την χρηματοοικονομική σταθερότητα. 

Δομικές μεταρρυθμίσεις

Μαζί με την διαφύλαξη των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας το πρόγραμμα στηρίζει την αναθεώρηση των ομαδικών απολύσεων αλλά και βήματα για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύουν τον ανταγωνισμό και θα φιλελευθεροποιούν κλειστά επαγγέλματα και το εμπόριο τις Κυριακές.

Ανακούφιση χρέους

Το χρέος της Ελλάδας παραμένει μη βιώσιμο. Περαιτέρω συζητήσεις χρειάζονται ώστε να υπάρξει σύγκλιση σε μια στρατηγική που θα βασίζεται σε ρεαλιστικές υποθέσεις για την ανακούφιση χρέους ώστε να αποκατασταθεί η βιωσιμότητά του.

Προοπτικές ανάπτυξης 

Υπό την προϋπόθεση της πλήρους εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων, το ΑΕΠ αναμένεται να ανακάμψει ισχυρά μεσοπρόθεσμα. Προβλέπεται να ενισχυθεί με ρυθμό έως 2,1% φέτος και 2,6% το 2018, αντλώντας στήριξη από την ιδιωτική κατανάλωση, την αύξηση των επενδύσεων που θα ενισχυθούν από κεφάλαια της ΕΕ αλλά και την βελτιωμένη εμπιστοσύνη. Μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη αναμένεται να συγκλίνει στο σταθερό ρυθμό του 1%, οδηγούμενη από τα αποτελέσματα των δομικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται, ώστε να ξεπεραστούν οι αρνητικές επιπτώσεις από τη γήρανση του πληθυσμού.